دلایل خیزش جریان سلفی- وهابی بعد از بیداری اسلامی

هدف این پژوهش، شناخت دلایل خیزش جریان سلفی- وهابی در دوران بعد از بیداری اسلامی است تا بافهم قرایت های آموزگاران این جریان، تفوق ایده های آن ها را در وضعیت کنونی جهان اسلام تبیین کند. جریان سلفی - وهابی که با قرایت انحصارطلبانه و آرمان گرایانه و خصلت هویت ناب طلب، حقیقت را در انقیاد خود دانسته با تقریر منفی و سلبی نسبت به دیگر ادیان و گروه های اسلامی غیر، سعی در بسط و مرکزگرایی مفاهیمی چون جهاد، دارالسلام، دارالکفر، داشته است. این جریان بعد از پایان جنگ سرد، در پاکستان، افغانستان و برخی مناطق آفریقا مجال عمل یافت و با وقوع حملات تروریستی 11 سپتامبر و حمله آمریکا به افغانستان و عراق، عمدتا در این دو کشور فعال شد؛ اما با خیزش مردمی در منطقه و جهان اسلام، که از اواخر سال 2010 شروع شد، ناگهان موجی از گروه ها و جنبش های سلفی در خاورمیانه و شمال آفریقا شکل گرفت و خشونت/ ترور، هویتی/ فرقه ای را گسترده کرد. این نوشتار با کنکاش در آموزه ها، گفتمان ها، نگرش ها و مفاهیم جریان سلفی- وهابی، پلی میان ذهن و عین و اندیشه و عمل پیروان این جریان می زند تا تاثیر ایستا رها و الگوهای ایدیولوژیک را بر جامعه و حکومت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نشان دهد. خیزش و فعال شدن گروه های افراط گرا که با حملات تروریستی و بمب گذاری های انتحاری، موجب قتل و کشتار بسیاری از شهروندان خاورمیانه و شمال آفریقا شده، مسیله اصلی جهان اسلام است. این تفرقه گرایی که وحدت جهان اسلام را دچار اضمحلال کرده، نگرانی های بسیاری را چه در سطح منطقه ای و چه در حوزه بین المللی ایجاد کرده است. اعتراض های مردم که در خاورمیانه و شمال آفریقا، صبغه ای مدنی داشت با فعال شدن جریان های افراطی به حاشیه رانده شد و تروریسم و افراط گرایی مذهبی کانون ناامنی و بی ثباتی شد.

کلیدواژه ها:

سلفیت ، وهابیت ، جریان سلفی-تکفیری ، داعش ، خاورمیانه