ارزیابی پتانسیل فرونشست زمین و عوامل موثر برآن (مطالعه موردی: دشت سیدان فاروق مرودشت)

فرونشست زمین به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی درسال های اخیر با افزایش بهره برداری بیش از حد از آب های زیرزمینی به عنوان یک مسئله اساسی در دشت های حاصلخیز کشور مطرح شده است . بی توجهی به این گونه پدیده ها می تواند خسارت جبران ناپذیری را به بار آورد. بنابراین ارزیابی پتانسیل و میزان استعداد دشت های حاصلخیز نسبت به پدیده فرونشینی امری ضروری است. در پی همین ضرورت، پژوهش حاضر به ارزیابی پتانسیل فرونشست زمین و عوامل موثر بر آن در دشت حاصلخیز فاروق - سیدان شهرستان مرودشت می پردازد. جهت انجام این پژوهش، ابتدا داده های مربوط به 11پیزومتر از 11 پیزومتر موجود در دروه آماری1388-1374 بررسی و به منظور تهیه نقشه خطر فرونشست از رابطه تجربی لامب - ویتمن استفاده شد. بدین صورت که بعد از شبکه بندی تیسن هر پیزومتر، پارامترهای پوکی اولیه، ضریب توانایی فشرده شدن، ضخامت اولیه لایه های مورد نظر، تنش موثر اولیه و ثانویه برآورد و لایه های رستری ضخامت منطقه اشباع بین سطح ایستابی اولیه و سطح اساس فرضی، فشار آب منفذی اولیه، تغییرات تنش موثر، فرونشست احتمالی و خطر فرونشست تهیه شد. نتایج نشان داد که در دشت فاروق - سیدان، دو منطقه با خطر فرونشست خیلی زیاد (5/57 درصد از مساحت دشت) و زیاد (19/76 درصد از مساحت دشت) وجود دارد که عوامل تراکم و فشردگی میان لایه های رسی و برداشت بی رویه آب های زیرزمینی موثرترین عوامل هستند. همچنین نتایج نشان داد که در طول دوره 1388-1375، با وجود 1700 حلقه چاه کشاورزی در سطح دشت باعث افت 17/96 13 متری آب زیرزمینی شده و شرایط را جهت فشردگی میان لایه های رسی و فرونشست زمین فراهم کرده است.

کلیدواژه ها:

فرونشست زمین ، دشت فاروق سیدان ، سطح آب زیرزمینی