بررسی ویژگی های تکنولوژی بومی معماری کاروانسراهای عصر صفوی در اقلیم سرد ایران مطالعه موردی: کاروانسرای پیام در روستای پیام جاده مرند – تبریز ، کاروانسرای خواجه ملکم مراغه کاروانسرای خواجه نظرعباسی جلفا

در معماری بومی ایران، توجه به ویژگی های زمینه و محیط پیرامون همواره مد نظر گذشتگان بوده است. یکی ازاین ویژگی ها، که در طراحی و ساخت بناها ازاهمیت زیادی برخوردار می باشد، توجه به مسائل اقلیمی است. امروزه این مسئله با توجه به اصول توسعه پایدار و بالارفتن قیمت انرژی و همچنین ضرورت حفظ و نگهداری منابع طبیعی برای آیندگان، حائزاهمیت بیشتری شده است. در این راستا، توجه به ویژگی های اقلیم زمینه و عوامل سازنده آن نظیر، خورشید، باد، آب وغیره و بهره برداری بهینه و بجا از آن ها که در روش های گذشتگان همواره متداول بوده و موجب صرفه جوئی در استفاده از منابع محدود انرژی گردیده، به نظر می رسد، امروزه نیز می تواند راه میان بری برای استفاده بهینه از انرژی در بناهای نوین باشد. در این پژوهش برای دستیابی به ویژگی های معماری بومی، به ویژه در اقلیم سرد، که می تواند در معماری امروز مورد استفاده قرار گیرد، از طریق منابع کتابخانه ای ابتدا اقلیم سرد ایران مورد مطالعه قرار گرفته و سپس به تعریف معماری اقلیمی و نقش آن در معماری بومی ایران پرداخته شده است. سپس سه کاروانسرای پیام، خواجه ملکم و خواجه نظرعباسی را، که هر سه در اقلیم سرد قرار دارند، به روش میدانی و کتابخانه ای و منابع تصویری مورد بررسی قرار داده و با استفاده از روش های آماری، استدلال قیاسی، تفسیر، نشانه یابی و تشخیص، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. بنابراین سؤال اصلی پژوهش عبارت است از؛ معماری بومی کاروانسراهای دوره صفوی دراقلیم سرد تا چه میزان دارای ویژگی های اقلیمی می باشد؟

کلیدواژه ها:

معماری اقلیمی ، کاروانسرا ، اقلیم سرد ، آذربایجان شرقی