اثر باران اسیدی بر شستشوی ریز مغذی های روی و مس از خاک: مطالعه موردی در مجتمع مس سرچشمه

مطالعه هیدروشیمیایی چندین مورد ازبارندگی های سالهای 84 و 85 در مناطق مجاور مجتمع مس سرچشمه رفسنجان، وقوع باران های اسیدی در این مناطق را نشان داد که علت آن خروج حجم زیادی از گاز SO2 از دودکش های کارخانه ذوب این مجتمع می باشد. برای بررسی تاثیر این بارندگی ها بر تحرک و شستشوی دو ریز مغذی گیاهی مس (Cu) و روی (‌Zn) از خاک های منطقه (عمدتا از نوع انتی سول و اینسپتی سول) ، عملیات آزمایشگاهی شبیه سازی باران اسیدی بر روی ستون های دست نخورده خاک با طول 45 تا 50 سانتیمتر و قطر 6 سانتی متر انجام شد. محلولهای اسیدی با pH 3.1 ( پیش بینی شرایط حاد)، 4.1 ( باران های اسیدی ثبت شده در منطقه) و 5.6 (باران کاملا طبیعی) در حجم معادل میانگین بارندگی منطقه (370 میلی متر) به مدت 31 روز بر روی 9 ستون خاک برداشت شده ازاطراف کارخانه ( هر نقطه، 3 نمونه ستونی) ریخته شد. محلول زهکش شده از انتهای ستون های خاک جمع آوری و مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. افزایش چند واحدی pH محلول ها پس از عبور از ستون های خاک نشان دهنده قابلیت نسبتا خوب خاک های منطقه در خنثی سازی بارش های اسیدی بود. با این وجود نتایج تجزیه شیمیایی دو عنصر مس و روی نشان داد که مقدار فلز شسته شده، رابطه مستقیم با مقدار یون SO4محلول یعنی شدت اسیدیته بارش ها دارد و به ازای بارندگی سالانه 370 میلی متر در منطقه حدود ppb 32 عنصر روی و ppb 41 عنصر مس از بخش های فوقانی خاک به قسمت های زیرین انتقال می یابد.ضمن اینکه نتایج اندازه گیری مقدار مس و روی قابل جذب موجود در خاک با استفاده از محلول عصاره گیرDTPA حاکی از افزایش مقدار قابل جذب این فلزات پس از تاثیر بارانهای می باشد. همگی این تغییرات می توانند در دراز مدت اثرات منفی و مثبتی بر محیط زیست منطقه داشته باشند.

کلیدواژه ها:

سشتشوی ریز مغذی ها ، باران اسیدی ، سرچشمه