اثر پخش سیلاب بر برخی از خصوصیات خاک

سیستم پخش سیلاب در سر شاخه حوزه سفید رود استان کردستان در خروجی حوزه ی میهم و ضلع شرقی روستای حسین آباد ظله جنوب شهرستان قروه اجرا شده است. بعد از عملیات مکانیکی و اجرای سیستم پخش سیلاب به روش جوی و پشته در سال 1377 تعداد 2 مورد و سال 1378 تعداد 3 مورد و سال 1379 تعداد 3 مورد و سال 1380 تعداد 3 مورد سیل کنترل و پخش شد، که طی 5 سال ضخامت رسوبات در عرصه بطور میانگین به 4 سانتی متر رسیده است. بعد از سیل گیری هر ساله در وسط کرتهای پخش سیلاب و در فاصله 20 متری خاکریزها از عمق های 15-0 ، 30-15 و 45-30 سانتیمتری از خاک نمونه برداشت و آزمایش شد. درکنار سیستم پخش، قطعه ای که بر روی آن سیلاب پخش نشده به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. بعد از نمونه برداری از خاک و سیلاب آزمایش کامل خاک و تجزیه کیفی سیلاب در آزمایشگاه انجام گرفت. جدول تجزیه واریانس اثر پخش سیلاب بر حاصلخیزی خاک بر پایه طرح آماری کرتهای خرد شده که پخش سیلاب به عنوان فاکتور اصلی و عمقهای خاک به عنوان فاکتور فرعی در 5 سال اجرا و تجزیه و تحلیل شد. نتایج آزمایش خاک نشان میدهد که درصد اشباع (s.p) روند افزایش و هدایت الکتریکی کاهش و اسیدیته گل اشباع (PH) افزایش و درصد مواد خنثی شونده (T.N.V) کاهش داشته و کربن آلی چندان تغییر نکرده است. در سطح خاک درصد نسبی رس افزایش ولی درصد نسبی سیلت تقریبا ثابت و درصد نسبی ماسه کاهش یافته است، اما در عمق های پایین درصد نسبی رس و ماسه کاهش و درصد نسبی سیلت روند افزایش داشته است. ساختمان خاک در سطح خاک مکعبی گوشه دار همراه با دانه های درشت ولی در عمق دانه ای ریز همراه قلوه سنگ به قطر 1 تا 20 سانتیمتر است. نفوذپذیری در عرصه پخش 1/92 میلی متر در دقیقه به 1/02 میلی متر در دقیقه کاهش یافته است. وزن مخصوص ظاهری هم از 1/6 به 1/65 گرم بر سانتی متر مکعب تغییر یافته است. تجزیه کیفی نمونه های سیلاب نشان داد که کل ذرات معلق (T.S.S) بین 0/18 تا 0/53 گرم در لیتر، PH بین 7/25 تا 8/3 و EC بین 0/28 تا 0/57 میلی موس بر سانتی متر و T.D.S بین 0/21 تا 0/23 گرم در لیتر تغییرات داشته است. لذا کنترل سیل های جاری ضمن کاهش خسارت ناشی از سیلاب در تغذیه سفره آب زیر زمینی و اصلاح خاک زراعی و بهبود خصوصیات فیزیکی خاک نقش مفیدی داشته است.

کلیدواژه ها:

پخش سیلاب ، خصوصیات فیزیکی خاک ، آبخوان میهم ، استان کردستان