بررسی تجمع فلزات سنگین نیکل، کادمیوم، سرب در خاک و گیاهان محدوده صنعتی پتروشیمی شازند

فلزات سنگین اثرات سمی برروی انسان داشته و تاثیرات مخربی بر محیط زیست اعمال می نمایند، لذا اندازه گیری و بررسی غلظت فلزات در مناطق مستعد به افزایش غلظت فلزات سنگین توصیه شده است. تحقیق پیش رو به بررسی تجمع فلزات سنگین نیکل، کادمیوم و سرب در خاک و گیاهان محدوده صنعتی پتروشیمی شازند می پردازد. اندازه گیری فلزات در فصل بهار 1390 و در 10 ایستگاه مطالعاتی و براساس استانداردهای رایج صورت پذیرفت. میانگین غلظت فلزات سنگین در ایستگاههای مختلف در خاک و گیاهان برای نیکل به ترتیب 383/19 و 732/8 ، کادمیوم 651/0 و 529/0، سرب 332/22 و 472/9 بر حسب میکروگرم بر گرم اندازه گیری شد. نتایج حاصل از آنالیز واریانس یک طرفه در نمونه برداری های انجام شده در خاک و گیاهان برای عناصر کادمیوم و سرب مبین عدم وجود اختلاف معنی دار در ایستگاههای مختلف بوده و برای عنصر نیکل نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار در ایستگاههای مختلف است. نتایج آنالیز واریانس دو طرفه نیز مبین وجود اختلاف معنی دار بین غلظت نیکل و کادمیوم در بین 3 ماهه فصل بهار می باشد. جهت بررسی وضعیت آلودگی خاک منطقه، مقایسه غلظت فلزات با استانداردهای جهان انجام شد. طبق نتایج بدست آمده غلظت نیکل از استاندارد USEPA,Bowen(LAL) و استاندارد محیط زیست کانادا CCME (ISQGS) بیشتر بوده ولی از سایر استانداردها کمتر می باشد. همچنین غلظت کادمیوم و سرب معین کرد که از سایر استانداردها به جز حد آستانه استاندارد USEPA,Bowen(LAL) پایین تر می باشد و این نشان دهنده عدم وضعیت بحرانی فلزات سنگین در خاک محدوده مطالعاتی است. در گیاهان منطقه نیز میانگین غلظت نیکل در حد مسمومیت گیاهی یعنی بیش از μg/g 5 می باشد. همچنین میانگین غلظت کادمیوم از حد مسمومیت گیاهی یعنی μg/g700 – 5 کمتر بوده و مقدار بدست آمده در حد مناطق غیر آلوده قرار دارد و میانگین غلظت سرب نیز در حد مسمومیت گیاهی یعنی μg/g 300 – 3 می باشد. علت تناوب در غلظت عناصر و رنج بالای غلظت در ایستگاههای مورد مطالعه، نزدیکی و همجواری ایستگاهها و اثر فعالیت واحد مربوطه و ریزشهای تصادفی مواد نفتی، اسیدی و روغنی و همچنین ته نشست شدن بخارات و دوده های حاصل از فرآیند تولید در زمین های مجاور محدوده صنعتی پتروشیمی تشخیص داده شد که وجود این عوامل و تغییرات، ارتباط آلودگی را با واحدها نشان می دهد. طبق نتایج بدست آمده مشخص شد ایستگاه واحدهای صنعتی الفین و کارگاه مرکزی در پارامتر خاک و ایستگاه Stack واحد بخار، واحد الفین، واحد اتوکسیلات و واحد اسید استیک در پارامتر گیاه، بیشتر می تواند منشاء آلودگی های پتروشیمی از لحاظ غلظت عناصر Pb ,Cd ,Ni باشد.

کلیدواژه ها:

پتروشیمی شازند ، خاک و گیاهان ، فلزات سنگین (نیکل ، کادمیوم ، سرب)