تحلیل رهیافت ها و ابزارهای بررسی تعاملات سیستم های اکولوژیکی – اجتماعی در برنامه ریزی محیط زیست

برنامه­ریزی و مدیریت صحیح منابع طبیعی بر اساس نگرش مبتنی بر تغییر نگاه استاتیک به دینامیک و لحاظ فرایندها و روندها در بررسی تغییرات ساختار و عملکرد سیستم‌های اکولوژی و اجتماعی، نیازمند فراهم بودن آمار و اطلاعات کافی و ابزارهای به روز می­باشد. اطلاعات مربوط به نقشه­های کاربری و پوشش اراضی به عنوان یکی از مبانی مدیریت عرصه­های طبیعی مطرح می­باشد. با توجه به ماهیت تغییر پذیری پویای پوشش و کاربری زمین وجود داده­های به روز در این زمینه سبب دسترسی برنامه­ریزان به اطلاعات به هنگام و اخذ تصمیمات صحیح­تر می­شود. ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﻮﺷﺶ وﮐﺎرﺑﺮی زﻣﯿﻦ حاصل تعاملات ﺳﯿﺴﺘﻢ­ﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺤﯿﻂ­زﯾﺴﺘﯽ بوده و ناشی از ﻣﺤﺮﮐﻪ­ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ مرتبط در مقیاس های متفاوت می باشد. اﯾﻦ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎزﺧﻮرﻫﺎﯾﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﺎﻣﻼت و ﺗﻮﺳﻌﻪ­ﻫﺎی ﺑﻌﺪی ﻧﯿﺰ اﺛﺮ ﻣﯽ­ﮔﺬارﻧﺪ. در این مقاله ابتدا اصطلاحات و مفاهیم رایج در علوم کاربری زمین از جمله کاربری و پوشش زمین ، ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﻮﺷﺶ وﮐﺎرﺑﺮی زﻣﯿﻦ، محرکه­ها و عوامل موثر بر تغییرات معرفی و مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه مدل­های شبیه سازی کاربری زمین و دسته بندی­های مختلف این مدل­ها مورد تحلیل قرار گرفت. مطالعات و بررسی منابع و ادبیات موجود در زمینه مدل‌سازی کاربری زمین نشانگر این می­باشد که تمامی مدل­های شبیه سازی کاربری زمین حداقل بر اساس یکی از چهار اصول اساسی تغییر کاربری زمین؛ ادامه توسعه تاریخی، تناسب اراضی، نتایج تعاملات همسایگی و نتایج تعاملات عاملین استوار می­باشند. در این مقاله همچنین آنالیز­های آماری، زنجیر­ه مارکوف، شبکه­های عصبی مصنوعی، مدل‌های مبتنی بر اقتصاد، سیستم­های عامل مبنا ، اتوماتای سلولی (CA) و سی ای مارکوف مورد بررسی و مقایسه کاربردی قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

ﺗﻐﯿﯿﺮات کاربری و پوشش زمین ، تعاملات سیستم های اکولوژیکی - اجتماعی ، نیرومحرکه­­ها ، مدل­سازی