کاربرد GIS در تحلیل الگوی زمانی تراکم آلاینده های هوای کلانشهر تبریز

رشد و توسعه پدیده شهرنشینی در جوامع عواقب منفی زیادی برای آنها به دنبال داشته است. افزایش جمعیت و تعداد وسایل نقلیه و گسترش شهرها در کنار به زیر ساخت و ساز رفتن اراضی زراعی وباغی، از نتایج رشد و توسعه شهرنشینی است که باعث معضلات پیچیده و قابل توجهی برای شهروندان در بعد آلودگی هوا می گردد. در این تحقیق با استفاده از تصاویر ماهواره ای سنجندهءTM سالهای 3131 و 3131 کلانشهر تبریز به همراه داده های آلاینده هوا نقشه تراکم آلاینده ها به صورت فصلی و سالانه با کاهش ارضی زراعی و باغی کلانشهر تبریز به ارتباط گذاشته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد عمده ترین آلاینده های هوای کلانشهر بیشتر مربوط به ذرات معلق PM10 گاز منواکسیدکربن CO و دی اکسیدگوگرد SO2 و اکسیدهای نیتروژن NOx می باشد. پراکندگی ذرات معلق در هوای شهر تبریز، بیشتر بر اثر تردد وسایط نقلیه، فعالیتهای صنعتی، احتراق سوخت موتورهای دیزل و ساخت و ساز بی رویه از غرب به طرف مرکز شهر می باشد. فعالیت های نیروگاههای حرارتی، پالایشگاه تبریز و سیستم های گرمایشی خانگی و تجاری درون شهری نیز از جمله عوامل تولید کنندهSO2 بوده و بیشترین تولید CO یا منواکسیدکربن مربوط به سوخت خودروهای بنزین سوز می باشد. شدت افزایش مقدار این آلاینده ها در تمامی ایستگاههای سنجش آلاینده ها در فصلهای پاییز و زمستان به مراتب بیشتر بوده به طوریکه در این فصول آلاینده ها به بیش از دو برابرمجاز نیز رسیده است. با بررسی نقشه های تراکم آلاینده ها و نگاهی به وضعیت اراضی سبز داخلی و پیرامون کلانشهر تبریز به مثابه ریه های تنفسی و تصفیه کننده هوا مشخص می شود اراضی سبز در سال 3131 از49332/89 هکتار به20389/41هکتار در سال 3131 رسیده، یعنی طی 49 سال باگسترش شهر و تخریب اراضی سبز داخل و اطراف شهر به میزان 305/48هکتار رویکرد ناپایدار توسعه شهری مشخص می شود

کلیدواژه ها:

درونیابی معکوس وزنی فاصله ، تراکم آلاینده ها ، تصاویر ماهواره ای ، سیستم اطلاعات جغرافیایی