اندازه گیری معیار امنیت انرژی در تخصیص بهینه منابع گازی ایران

اگر ذخائر ثابت شده گاز کشورهای تولید کننده را با یکدیگر مقایسه نمائیم، به این نتیجه خواهیم رسید که ایران از لحاظ مجموع ذخائر ثابت شده گاز در مقام نخست سطح جهانی قرار دارد. ایران کشوری است که با توجه به مفاهیم پایه ای امنیت انرژی در وضعیت ویژه ای قرار دارد. از لحاظ قابلیت دستیابی، با داشتن ذخائر ثابت شده گاز معادل 33/6 تریلیون مترمکعب سهم 18 % جهان را در اختیار دارد. با توجه به سطح تولید ایران در سال 2012 به مقدار 160/5 میلیارد متر مکعب ، این کشور 4/8 درصد از تولید جهان را انجام می دهد. در مقابل مصرف گاز طبیعی در سال 2012 در ایران معادل 156/1 میلیارد مترمکعب بوده است. صادرات گاز طبیعی در سال 2012 به ترکیه، نخجوان و ارمنستان مجموعا معادل 8/4 میلیارد مترمکعب و در مقابل واردات گاز طبیعی از کشورهای آذربایجان و ترکمنستان به ترتیب معادل 0/4 و 9 میلیارد مترمکعب در همان سال بوده است. در چنین شرایطی امنیت عرضه گاز در بخش های مختلف مصرف کننده در رقابت با صادرات خام آن اهمیت ویژه ای پیدا می کند. لذا به منظور دستیابی به نقطه بهینه مصرف گاز در بین بخشهای متقاضی داخلی و صادرات آن با تکنولوژی های متفاوت یکی از شاخص های تصمیم گیری در حوزه تخصیص بهینه منابع گازایران، شاخص امنیت انرژی می باشد که با توجه به اهمیت تعداد اقلام و توازن میان اقلام در بخش های مصرف کننده اندازه گیری می شود. در این تحقیق از شاخص های تجمعی SWI و HHI برای اندازه گیری معیار امنیت مدل تخصیص بهینه منابع گازی استفاده شده است و با توجه به آنکه رقابت بین بخش های مختلف مصرف کننده تأثیر خود را در ایجاد یا سلب امنیت بخش های رقیب نشان می دهد، لذا گزینه های جایگزین گاز طبیعی در هر بخش نقش اصلی را دارد. بر اساس نتایج بدست آمده، افزایش شاخص SWI و یا کاهش شاخص HHI دلالت بر تنوع بیشتر، امنیت بالاتر و در نتیجه کاهش وابستگی به حامل گاز طبیعی می باشد که وضعیت کنونی بخش های رقیب نیز موید این نکته است. هر جایی که تنوع کمتر یا سهم گاز طبیعی در میان گزینه های قابل جایگزین بالاتر است با امنیت کمتری مواجه هستیم.

کلیدواژه ها:

امنیت ، گاز ، ایران