واکنش شاعران فارس در دوران جنگ جهانى اول

جنگ جهانى اول در حالى آغاز شد که مردم ایران چندى پیش از آن، دست به مبارزه اى زده بودند که تا آن زمان در طول تاریخ خود بى سابقه بود. آن ها در یک مبارزه ى دسته جمعى، خواهان برچیده شدن حکومت استبداد و استقرار مشروطه در کشور خویش بودند. این حرکتاجتماعى آن قدر در تاریخ ادبیات ایران حایز اهمیت و تأثیرگذار است که هرگاه پژوهشگرى بخواهد درباره ى زمینه هاى اجتماعى و ادبى جنگ جهانى اول در ایران دست به تحقیق و تفحصبزند، نخست باید به زیربناى شعر دوران بیدارى و مشروطه خواهى ایران نگاهى افکند و مشخص کند که وجود انقلاب مشروطه در ادوار بعدى مبارزات مردمى چه تأثیر عمده اى داشته است.مى دانیم که ادبیات هر دوره اى متأثر از رویدادهاى سیاسى و اجتماعى آن عصرى است که مولف در آن مى زیسته است در واقع مى توان گفت رابطه ى جامعه و ادبیات، رابطه اى دو سویه است. همان گونه که تحولات اجتماعى بر ادبیات تأثیر مى گذارد، ادبیات نیز در روند تحولات اجتماعى و مسایل سیاسى نقش به سزایى ایفا مى کند. تأثیر این رابطه ى دو سویه دردوران مشروطیت به خوبى هویداست. ادبیات براى اولین بار آینه ى انعکاس دردها و رنج هاى مردم به زبان آنان شد و این امر به نوبه ى خود، موجب نشر حقایق در میان مردم، بالا رفتن آگاهى(123-122 : سیاسى و در نتیجه ترغیب آنان به انقلاب شد. (رک: حسن لى، پارسا، 1384 در بررسى ادبیات مشروطه باید گفت که شعر عصر مشروطه، یک شعر ویژه و منحصر بهفرد است. شعر در عصر مشروطه جایگاه دربارى و خانقاهى خود را از دست داد و به میان مردم کوچه و بازار آمد و شاعران با الهام از مشکلات جامعه به سرودن پرداختند. ادبیات مشروطه، بهادبیات دوره اى گفته مى شود که در آن شاعران و نویسندگان، ادبیات را دستاویزى براى بیان اهداف سیاسى و اجتماعى خود از جمله روشن ساختن افکار و اندیشه ى مردم، برپایى آزادى و استقرار مشروطیت قرار داده بودند.