شبکه معنایی «صراط» و «سبی» و روابط و تفاوت معنایی آن دو با واژگان همگون در قرآن کریم

سال انتشار: 1395
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 758

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

FNCLIS01_103

تاریخ نمایه سازی: 21 شهریور 1395

چکیده مقاله:

از دیدگاه مفسران و اندیشمندان، مفهوم «صراط» در قرآن دارای معانی مترادفی نظیر راه حق ، راه خیر و صواب، راه روشن، تمییزدهنده بین حق و باطل است. در آموزه های روایی نیز، این واژه در مفاهیم دیگری همچون طریق معرفت خدا، پلی بر جهنم در آخرت یاحتی امام واجب الطاعه در دنیا به کار رفته است.واژه «صراط» دارای جانشین ها و همنشین هایی مرتبط در آیات مختلف قرآنی است، نظیر «مستقیم»، «طریق»ف «نجد»، «سلک»،«شرعه» و «منهاج». قرآن مجید از این واژگان مشابه، برای رساندن همان مفهوم صراط بهره برده است و در فرهنگ قرآن، این گونه کلمات همسان، در معانی راه حق، پیمودن راه فطری ومعنوی یا اعتقادی، وراه آشکار، به کار گرفته شده اند.واژه سبیل نیز در قرآن مجید در معانی متعددی به کار رفته است، مانند: راه و روش، راه راست، راه هدایت، راه حق، راه چاره، گناه وعقوبت و سرزنش، راه دین، راه سفر و زاد و توشه. همچنین تعددسبیل و درجات و مراتب آن، از ویژگی های مهم مفهوم این واژه ازمنظر قرآن حکیم است.دیدگاه لغت شناسان و مفسران، در تفاوت معنایی دو واژه «سبی» و «صراط» گوناگون است. برخی «صراط» را واژهای غیر عربی و «سبی» را عربی دانسته اند. بعضی دیگر، «صراط» را راه اصلی و «سبیل» را به معنای راه های فرعی دانسته اند. در نگاه برخی نیز، کاربرد «صراط» بیشتر در راه های خیر و سعادت است و «سبیل» در معانی وسیع تری به کار می رود. از نگاه درست، واژه «سبیل» با توجه به فراوانی کاربرد در قرآن و استناد به سیاق آیات مرتبط، دارای معانی پیرامونی گوناگونی است که افزون بر معانی مثبت همچون راه راست و هدایت، در مفهوم راه ناراست نیز به کار رفته است.

نویسندگان

رحمان عشریه

استادیار دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم قم