بررسی جنبه های تحول معناشناختی تاریخی ماده «رعب» در قرآن کریم

قرآن کریم مجموعه ای از مهمترین عناصر محتوایی، بیانی و بلاغی را شامل می شود که علاوه بر دستورات گوناگون وحیات بخش برای زندگی انسان ها، مجموعه ای چندبعدی از علوم گوناگون عقلی و نقلی را عرضه کرده است؛ در میان این دانش ها،علوم بلاغی و لغوی جایگاه ممتازی دارند؛ چراکه از یکسو باعث فهم صحیح تر و رساتر کلام خداوند می شوند و از سوی دیگر برجنبهی اعجازآمیز بلاغت و بیان وحی الهی در مقارنه و معارضه با سایر سخنان تأکید می کنند.مقاله ی حاضر، در راستای بررسی وجوه گوناگون معناشناسی واژگان قرآن، تحقیقی در جهت پاسخ به پرسش اساسی چگونگیخصایص مختلف بیانی و محتوایی ماده ی «رغب» در قرآن کریم با تکیه بر دیدگاه های تفسیری شیعه است.روش نگارش مقاله بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی است به نحوی که نگارنده، در پژوهش حاضر، وجوه مختلف لغوی و معنا شناسی واژه «رغب» را بررسی کرده، و در این مسیر، از مهمترین معاجم و کتب حوزه ی لغت و معنا از متقدمان و متأخران بهره بردهاست؛ «رغب» از اصول قرآنی می باشد؛ و مجموعاً در قرآن کریم هفت لفظ از این ماده، در هشت آیه (سه آیه از سور مکی و پنج آیه از سور مدنی) ذکر شده است؛ این ماده به معنی نوعی از انواع حب است که بر معنای شدت اراده و میل و مقتضای حرص نسبت به چیزی دلالت می کند؛ همچنین مشخص گردید اگر «رغب» به همراه «عن» بیاید چنانکه در سوره مریم آیه 46 آمده است- معنای نقیضی «روی برگردانیده و اعراض کرد» می دهد. نتایج پژوهش حاضر، نشانگر آن است که: در قرآن کریم، یا استناد بر کتب تفسیری شیعه ، ساختار و محتوای آیات، پیوندمستحکمی با رویکردهای معناشناسی دارد چنانکه در ماده رغب نیز بنا به فراخور بحث، معانی مختلفی اراده شده است، بر همین اساس، در منظومه معنایی این واژه در آیات، می توان به دریافت هایی همچون «خواستن»، «امیدوار بودن»، «پناه بردن»، «روی نمودن و متوجه شدن»، «میل داشتن و آرزو نمودن» اشاره کرد.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، ماده «رغب» ، معناشناسی ، تفسیر ، انواع حب