بررسی تغییرات کمینه های ماهانه دما در شمال غرب ایران (مطالعه موردی: ماه های مارس و آوریل)

دما متغیر جوی بسیار مهمی است که تغییر آن منشاء بسیاری از تحولات فیزیکی، شیمیایی و زیست محیطی است. اندازه گیری دما توسط انسان در مقایسه با سایر عناصر جوی از سابقه طولانی تری بر خوردار است. در این پژوهش به منظور تحلیل روند تغییرات میانگین دمای حداقل و حداقل مطلق ماهانه در شمال غرب ایران، از آزمون ناپارامتریک من-کندال استفاده شده است. برای بررسی این روند و دستیابی به یک الگوی مناسب در این زمینه، داده های ماه های مارس و آوریل مربوط به دو متغیر فوق برای 35 ایستگاه سینوپتیک در یک دوره آماری 24 ساله (1987-2010) از سازمان هواشناسی کشور و استان آذربایجان شرقی اخذ گردید. در نهایت به منظور پهنه بندی روند تغییرات هر دو متغیر دمایی در هر دو ماه از روش درونیابی کریجینگ در محیط نرم افزاری ARC GIS استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که بیشتر ایستگاه های واقع در منطقه در هر دو ماه شاهد تغییرات میانگین حداقل دما و حداقل مطلق دما بوده اند. بطوری که روند هر دو متغیر فوق در هر دو ماه مارس و آوریل در بیشتر ایستگاه ها رو به افزایش است بخصوص در ماه مارس روند افزایشی دما در مقایسه با ماه آوریل بیشتر قابل مشاهده است و این امر از لحاظ فعالیت های کشاورزی قابل ملاحظه می باشد. بررسی های مربوط به تغییرات روند کاهشی و بدون روند دما در اغلب ایستگاه ها در هر دو متغیر دمای و در هر دو ماه مورد مطالعه تقریبا یکسان مشاهده شد به عبارتی دیگر در تعداد محدودی از ایستگاه ها روند دما روبه کاهش و فاقد روند بوده است. همچنین بررسی های مربوط به توزیع مکانی میانگین حداقل دما و حداقل مطلق دما در کل منطقه نشان داد که در قسمت های مرتفع جنوب شرق و شمال غرب منطقه دما کاهش یافته است و برعکس در قسمت های پست و هموار شمال شرق منطقه دما افزایش یافته است.

کلیدواژه ها:

میانگین حداقل دما ، دمای حداقل مطلق ، روند ، آزمون من-کندال ، کریجینگ ، شمال غرب ایران