تحلیل اماری و همدیدی توفان های تندری استان زنجان (مطالعه موردی: توفان تندری 27 خرداد 1383 )

اکثر مخاطرات طبیعی که محیط را مورد تهاجم قرار داده و به سمت ناپایداری سوق می دهند، به مخاطرات طبیعی ناشی از پدیده های افراطی جوی اختصاص دارد. یکی از این مخاطرات طبیعی طوفان تندری می باشد که خسارات سنگینی را بر بخش های مختلف اقتصادی، تاسیساتی و کشاورزی وارد می کند. با توجه به تنوع شرایط آب و هوایی ایران، رخداد این پدیده در نقاط مختلفی مشاهده شده است. شمال غرب ایران به خصوص استان زنجان نیز از این پدیده در امان نبوده است. در این راستا این پژوهش جهت بررسی شرایط همدیدی پدیده تندر در استان زنجان از داده های روزانه ی توفان تندری ایستگاه های همدید استان زنجان در یک دوره ی آماری ۱۶ ساله (۱۹۹۴-۲۰۰۹) استفاده شد. پس از استخراج داده ها به تعیین نوع توزیع آماری ساعتی و ماهانه روزهای دارای توفان تندری اقدام گردید. برای تبیین و توجیه رگبارها و توفان های تندری، روز ۲۰ خرداد ۱۳۸۳ به عنوان نمونه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نقشه های همدیدی تراز دریا، ژئوپتانسیل۷۰۰،۵۰۰ و ۸۵۰ هکتوپاسکال،وزش رطوبتی،دمایی،شاخص امگا تراز ۵۰۰ و ۷۰۰ هکتوپاسکال با استفاده از نرم افزار Grads ترسیم شد. نتایج بررسی های آماری نشان داد بیشینه تندرها در اردیبهشت ماه و خرداد و کمینه آن نیز در دی ماه بوده است. در مقیاس ساعتی، بیشینه تندرها در ساعت ۱۵/۳۰ به وقت محلی (۱۲ به وقت گرینویچ) و کمینه ان نیز، در ساعت ۹/۳۰ صبح به وقت محلی(۰۶ گرینویچ) بدست آمد، بررسی الگوی جوی نشان داد که ناوه ی ناشی از کم فشار ایسلند بر روی مدیترانه شکل گرفته، نحوه قرار گیری ناوه سبب ریزش هوای سرد عرض های بالا و عمیق شدن ناوه ی مذکور شده به گونه ای که به صورت یک مرکز سرد چال درآمده است، محور این سردچال شمال شرق -جنوب شرق بوده، سردچال تشکیل شده با ایجاد ناپایداری در سمت شرق خود باعث بارش در شمال غرب و به تبع ان منطقه مورد مطالعه گردیده و چون پدیده سرد چال لایه های میانی جوی را سرد کرده، این بارش به صورت تندری اتفاق افتاده است. بنابراین ریزش هوای سرد از ترازهای میانی همراه با تغییرات شدید دما در لایه های بالایی و پایینی جو، باعث ناپایداری و صعود شدید هوا، تشکیل ابرهای کومولونبموس و وقوع توفان تندری در روز انتخابی در استان زنجان شده است.

کلیدواژه ها:

مخاطرات آب و هوایی ، تحلیل همدیدی ، توفان های تندری ، استان زنجان