توسعه ی پایدار با تأکید بر نظام محله محوری و عدالت اجتماعی مورد مطالعه: محله ی شارق منطقه ی 7 کلان شهر تهران

توسعه محله ای در قالب فرایندی مشارکتی، دموکراتیک و محله محور از جندین دهه ی گذشته، در کشورهایتوسعه یافته، به عنوان محور برنامه ای توسعی پایدار شهری و مناطق کلان شهری، مورد تأکید قرار گرفتهاست. در واقع توسعه پایدار در کوچکترین پاره شهری را توسعه پایدار محله ای می نامند . لذا مفاهیمی چونمشارکت جمعی افزایش عدالت و انسجام اجتماعی, دلبستگی به محیط محله، ایجاد فرصت های برابر همراه با کارآیی بیشتر، ارزش مسکن و نیز رفاه و بهداشت مردم (نه صرفاً آبادی مکان) تنها در سایه مفهوم توسعه ی محله و برنامه ریزی محلات شهری عینیت می یابند. کلان شهر تهران با تنگناهای متعددی در خصوص مدیریت بهینه سازمان فضایی شهر رو به روست و رویکرد کنونی در مدیریت کلان و متمرکز آن، به دلیل عدم اتکاء به سازوکارهای محلی، مشارکت مردم و نظام های پایدار اکولوژیک محلی، به توسعه ی پایدار شهری منتهی نشده است. لذا توسعه ی پایدار محلات شهری، به عنوان نقطه ی آغازین توسعه مدیریت پایدار تهران شناخته شده است. آن چه در رویکرد توسعه ی پایدار محله ای هدف غایی به شمار می رود، مردم و تأمین نیازهای اولیه و اساسی آنان، با توجه به محیط زندگی آن هاست. پژوهش حاضر با تأکید بر این هدف، به دنبال شناخت و آزمون رویکرد محله محوری در نظام مدیریت نوین شهری، در محله ی شارق کلان شهر تهران بوده و برای دستیابی به این هدف جامع نیازمند به پاسخ به این پرسش می باشد که آیا ساختار برنامه ریزی توسعه محلات در کلان شهر تهران می تواند به پایداری اکولوژیک، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رهنمون شود؟ که برای یافتن پاسخ ها و دلایلی برای سوال مذکور، فرضیه ای به این قرار تدوین شد: تغییر بنیادی ساختارهای برنامه ریزی توسعه ی محلات شهری با تأکید بر نظام محله محوری می تواند به پایداری اکولوژیک، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محلات تهران منجر شود. لذا در چارچوب این فرضیه به چنین نتایجی دست یافته است: ناپایداری محلی در شرایط کنونی، میزان شاخص وابستگی و تعلق خاطر محلی را به طور وسیعی در میان سکنه ی محله ی شارق پایین می آورد. کاهش این شاخص، موجب کاهش احساس مسئولیت افراد محلی نسبت به برنامه های درحال اجرا و نیز طرح های آتی محله می شود. لذا سازوکارهای توسعه ی حاکم بر محله ی شارق هیچ گونه انطباقی با شرایط تحقق توسعه ی پایدار در سطح محلی ندارد و برنامه ریزی برای ایجاد تغییرات بنیادی روند فعلی و حرکت به سمت پایداری محلی ضروری است.

کلیدواژه ها:

توسعه ی پایدار محله ای ، مدیریت نوین شهری ، ساختار برنامه ریزی ، محله ی شارق ، کلان شهر تهران