برآورد فرسایش خاک و تولید رسوب ارتفاعات کوهستانی شمال غرب پیرانشهر باتأکید بر روش های کمی و فناوری GIS (مطاله موردی: حوضه آبخیز لاوین چای)

یکی از اساسی ترین مسائل در احداث و اجرای پروژه های سدسازی ارزیابی و براورد میزان فرسایش و تولید رسوب حوضه بالادست سد می باشد در این تحقیق به ارزیابی فرسایش و رسوب حوضه آبخیز لاوین و سد سیلوه پیرانشهر که برروی این رودخانه احداث گردیده است می پردازدلاوین چای بخشی از رودخانه زاب کوچکی است که از دامنه های سیاه کوه در ارتفاع 3578 متر و در شمال غرب پیرانشهر و کوه سربرد از ارتفاعات همین کوه سرچشمه می گیرد. این رودخانه در مسیر عبور از دشت پیرانشهر و تلاقی با رودخانه های دیگر نهایتاً به نام زاب کوچک یا کلاس نامیده شده که پس از تلاقی با بانه چای و چومان از طریق مرز وارد کشور عراق می شود. منطقه مورد مطالعه حوضه آبخیز لاوین یکی از حوضه های بالادست سد سیلوه شهرستان پیرانشهر می باشد که با استفاده از مدل MPSIAC و فناوری GIS مورد بررسی و پژوهشی قرار گرفته است. با توجه به مطالعات صورت گرفته به روش فوق مقدار درجه رسوب دهی حوضه برابر 63.46 و مقدار رسوب ویژه برابر 364.22 متر مکعب بر کیلومتر مربع در سال به دست آمد. که با احتساب وزن مخصوص رسوب برابر 5/1 میزان رسوب برابر 5.46 تن بر هکتار در سال و وزن مواد رسوبی در سال برابر 520507.96 تن مشخص گردید که در مقایسه با آمار هیدرولوژی سازمان منابع آب استان آذربایجان غربی که معادل 5.4 میلیون مترمکعب برآورد شده است تفاوت جندانی ندارد، که حوضه آبخیز لاوین از نظر فرسایش و تولید رسوب در حد نسبتاً متوسط قرار دارد، و با توجه به نتایج حاصله و مشاهدات میدانی اتخاذ و اجرای سیاست های حفاظت آب و خاک در این منطقه جهت کنترل و پایین آوردن میزان فرسایش خاک ضروری می باشد.

کلیدواژه ها:

فرسایش خاک ، حوضه آبخیز لاوین ، روش های کمی ، پیرانشهر