تحلیل قومیت بمثابه فرصت در ایران؛ از منظر امنیت پایدار

مسئله قومیت و قوم گرایی یکی از مسائل مهم در سطح بین الملل است چرا که 179 کشور در جهان از قومیتها و جمعیت متکثر تشکیل شده اند. اولین رتبه در اختیار کشور هند است و ایران از نظر قومی جزء کشورهای کثیرالقوم است. اگر همنوایی، همدلی و همزیستی مسالمت آمیز و برادرانه را قاعده کلی حاکم بر مناسبات اقوام ایرانی بدانیم، در برهه هایی نیز بر این روابط سطوح مختلفی از تنش، منازعه و بحران حاکم شده است. وقوع منازعات قومی در کردستان، آذربایجان، ترکمن صحرا، بلوچستان و خوزستان پس از پیروزی انقلاب اسلامی از مهمترین چالش های نظام جمهوری اسلامی در دهه اول بوده است که آثار و عواقب زیانباری را بر این مناطق و بر ساخت سیاسی کشور و نیز بر روابط و مناسبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ا قوام وارد کرده است. هر چند تنوع قومی و فرهنگی برای کشوری مانند ایران می تواند فرصت های مناسبی برای توسعه کشور فراهم کند، در عین حال می تواند یکی از بسترهای مهم نا امنی و تهدیدات امنیتی به شمار رود، به ویژه اینکه جغرافیای سیاسی قومیت های ایرانی مانند مرزنشینی اکثر اقلیت های نژادی و مذهبی و شکاف های فرهنگی میان آنها می تواند سبب طمع ورزی و تحریک کشورهای استعمارگر و حضور فتنه انگیز بیگانگان در آشوب های قومی و اختلافات مذهبی و ... شود. بر این اساس مسئله چند قومی بودن کشور را می توان به مثابه یک فرصت قلمداد نمود و آن را نقطه شروع مدیریت بحرانهای این حوزه، بویژه در ابعاد امنیتی قرار داد. تأکید مقاله حاضر بر رویکرد فرصت سازی در بحث قومیتها و تبدیل چالش ها و تهدیدهای موجود به فرصت های پیش رو می باشد. بنابراین، ضمن آشنایی دقیق با ژئوپلیتیک اقوام ایرانی از منظر جامعه شناختی و فضایی- جغرافیایی، فرصت ها و تهدیدهای موجود در این زمینه برای کشور نیز بررسی شده است.

کلیدواژه ها:

قوم ، قومیت ، گروه های قومی- مذهبی ، هویت ، هویت قومی ، امنیت