ارزیابی مکانی مناطق مناسب جمع آوری رواناب پتانسیل در سیستم حوزه آبخیز مطالعه موردی حوزه آبخیز گلبهار ( خراسان رضوی)

جمع آوری رواناب بر ای به حداقل رساندن تلفات و تقویت ذخائر آبی در سیستم حوزه های آبخیز مورد استفاده قرار می گیرد. کشورهایی که همانند برخی از مناطق ایران مواجه با کمبود آب می باشند، با توزیع نامناسب بارندگی مواجه هستند. راهکارهای نوین، روی روش هایی با کیفیت بهتر به منظور ذخیره آب و شناسائی فرصت های بیشتر در اجرای روش های جمع آوری رواناب به عنوان وسیله ای برای ذخیره آب قابل دسترس، متمرکز می باشند . با این وجود روش های جمع آوری رواناب بدون توجه به اثرات غیر مستقیم بر سیستم های هیدرو لوژیکی و اکولوژیکی پائین دست، نیازمند فهم بهتر از اثرات محیطی و هیدرولوژیکی درسیستم حوزه آبخیز دارند. در این مقاله روش توزیع مکانی ساده ای به منظور تعیین مکان های جمع آوری رواناب پتانسیل در حوزه آبخیز گلبهار ارائه شده است. مدل عکس العمل هیدرولوژیکی در سیستم حوزه آبخیز، ارائه و اثرات اجراء آن مورد ارزیابی قرار گرفت. سیستم اطلاعات (GIS) به عنوان وسیله ای برای یکپارچه کردن تصمیم گیری و حل مسئله به منظور تحلیل، ذخیره و مدیریت اطلاعات مکانی در فرایند تصمیم گیری مورد استفاده قرار گرفت. هنگام ترکیب اطلاعات مکانی با مدل عکس العمل هیدرولوژیکی توسط سیستم اطلاعا ت جغرافیایی، سطح مکان های جمع آوری رواناب پتانسیل، به صورت نسبی نسبت به سطح تمرکز رواناب و محل توزیع آب ذخیره شده، تعیین گردید . بر اساس تحلیل تولید پتانسیل رواناب و مکان های جمع آوری رواناب، مشخص شد که 68/4 درصد از مساحت حوزه آبخیز گلبهار دارای پتانسیل تولید رواناب بالا و خیلی بالا است، در حالی که تحلیل تمامی فاکتورهای موثر بر چنین سیستم هایی در طبیعت، نشان داد تنها 4/8 درصد از مساحت حوزه مورد مطالعه، دارای تناسب بالا و خیلی بالای مکانی برای جمع آوری رواناب می باشد . جزئیات روش ساده مکانی پذیرفته شده در این مقاله تشریح و خروجی مدل یکپارچه سازی سیستم اطلاعات جغرافیایی توسط یک سری نقشه های مناسب ارائه شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد، ارائه توزیع مکانی صحیح از تولید رواناب، گام مهمی در توسعه سیستم های جمع آوری رواناب در هر سیستم حوزه آبخیز می باشد.

کلیدواژه ها:

جمع آوری رواناب ، ارزیابی مکانی رواناب ، جمع آوری آب ، حوزه آبخیزگلبهار