بررسی تعارض حقوق اکتسابی شهروندان با مصالح عمومی در طرح های شهری (در نظام حقوق ایران با نگرشی بر حقوق فرانسه)

شهروند هر جامعه ای در رابطه با جامعه خود هم دارای حقوقی است و هم تکالیفی را برعهده دارد. داشتن محیطی پاک برای زندگی سالم و حق مالکیت از اساسی ترین حقوق شهروندان در عرصه حیات اجتماعی محسوب می شود. این حقوق امروزه با مخاطراتی جدی مواجه شده است، زیرا معضلاتی از جمله رشد بی رویه شهرها و ت هدیدات زیست محیطی با کشیده شدن صنایع آلاینده به حریم روستاها این حقوق را تهدی می کنند. بر همین اساس بود که برای چاره جوئی این معضل فزاینده که با افزایش جمعیت شهری و تبدیل مداوم روستاها به شهر نیز به همراه بود صاحب نظران علوم مرتبط را به آن واداشت که برای توسعه و رشد شهر و صیانت از محیط زندگی روستاها از جهات فرهنگی، زیستی، اجتماعی، تفریحی و ... برنامه های کوتاه و بعضاً بلند مدت داشته باشند. طرح های هادی، تفصیلی و جامع را می توان به عنوان مصداق این برنامه ریزی نام برد، در این طرح ها تلاش می شود مراحل و جوانب توسعه شهر و روستا را در تمام زمینه ها با جزئیات پیش بینی نمایند و نهادهائی را متولی جرای این طرح ها قرار دهند. در اجرای این طرح ها بعضاً حقوق اکتسابی و مالکیت اشخاص مورد تهدید قرار می گیرد. به عبارت دیگر عملی ساختن طرحهای مذکور موجب می شود در موارد عدیده ای میان مالکیت اشخاص و نفع عمومی تعارضاتی به وجود آید. از یک سو قاعده تسلیط و از سوی دیگر نفع عمومی با هم برخورد می ک نند. رابطه شهروندی که متضمن توجه به منافع و مصالح اجتماعی است تحدید کننده اصولی چون اصل تسلیط است که از حقوق فردی شهروندان محسوب می شود. در این م جال کوشیده شده است تا به درستی تبیین شود که در جه مواردی باید مالکیت را محترم شمرد و در جه مواردی باید نفع عمومی را بر نفع شخص ارجحیت داد. در این مقاله از روش کتابخانه ای با بهره گیری از سالیان متمادی تجربه حضور در تصمیم سازی شهری و روستائی استفاده شده است.

کلیدواژه ها:

مالکیت ، شهر ، برنامه ریزی شهری ، طرح هادی ، طرح تفصیلی ، طرح جامع ، سلب مالکیت ، منافع عمومی