ارزیابی شوه برخورد با سکونتگاه های غیررسمی و رویکردهای مواجه با آن در جهان و ایران

اسکان بشر نقشی تمدن ساز در فرایند تاریخی توسعه جوامع داشته است. در این فرایند، شهرها، به مثابه برترین سطح اسکان، کانون ایفای این نقش بوده اند. چشم انداز توسعه جهانی نشان می دهد که این نقش همچنان تداوم می یابد و این مهم در گرو برپاکردن و نگاه داشتن شهرهایی است مولد و پایدار، با محیطی قابلیت زا، مناسب زیست و فعالیت انسانها. از پدیده های عمده ناپایدار کننده شهری- به ویژه در کشورهای در حال توسعه- گونه ای شهرنشینی با مشکلات حاد مرسوم به اسکان غیررسمی است که بنا بر مشاهدات جهانی در حال گسترش فزاینده است. این گونه سکونتگاه ها هر چند جلوه ای از فقر است اما بازتاب کاستی ها و نارسائیهای سیاست های دولتی و بازار رسمی نیز محسوب می شود. اسکان غیررسمی به سبب بازتولید فقر، گسترش آن، به مخاطره انداختن توسعه پایدار و تحمیل هزینه ای بیشتر برای محیط زیست- در مقایسه با هزینه پیشگیری آنها، تهدیدی جدی برای پایداری و انسجام جامعه شهری بوده و نیازمند تدابیر ویژه ای برای ساماندهی وضعیت کنونی و جلوگیری از گسترش آنها در آینده است. آنچه مسلم است اسکان غیررسمی ویژگی جدایی ناپذیر زندگی کلانشهری در ایران است، لذا چاره جویی این مسئله به سیاستگذاری و اقداماتی نه فقط در سطح محلی آن بلکه در سطح ملی نیز نیاز دارد. تجربه برنامه های برخورد با اسکان غیررسمی در سایر کشورها، تا حدودی مسیر متفاوتی نسبت به کشورمان را در پیش گرفته اند، البته اسناد و نهادهای بین المللی نظیر کمیسیون اسکان بشر (هبیتات) در جمع بندی تجارب جهانی برنامه هایی منتشر کرده است که حاکی از تغییر رویکردها و سیاستهای کلیدی در طول زمان است. اما مسیر طی شده در مجموع روند تکاملی داشته و حاکی از توجه بیشتر به ابعاد اقتصادی- اجتماعی، تأمین مسکن کم درآمدها، و سکونتگاه های غیررسمی در کشورهای گوناگون است. برای تدوین راهبردهای آینده در ایران نیز ضروری است تا با شناخت از تغییرات صورت گرفته در روند و رویکردها مواجهه با سکونتگاه های غیررسمی در جهان و استفاده از این الگو و نمونه های موفق همراه با بومی سازی این موفقیت ها، متناسب با بافت فرهنگی، اجتماعی، و جمعیتی ایران و همچنین به بهره گیری از تجربیات داخلی و فرصت های موجود ن سبت به ساماندهی نسبت به ساماندهی این سکونتگاه های غیررسمی کشور عزیزمان ایران بصورت پایدار و کم هزینه اقدامات لازم صورت پذیرد. در همین چهارجوب این تحقیق، پس از بررسی تجارب داخلی و خارجی و نتایج هر یک از آنها، راهکارهای قابل اجرا در عمل جهت ساماندهی این گونه سکونتگاه ها بیان می کند.

کلیدواژه ها:

اسکان غیررسمی ، م داخله ، ساماندهی ، توانمندسازی