محیطهای تعاملی کودک و طبیعت با رویکرد طراحی بایوفیلیک

در قرون اخیر بروز بحرانهای زیستمحیطی و فقدان ارتباط انسان با طبیعت، بحران روانی برای انسان معاصر بهویژه کودکان در پی داشته است. شواهد نشان میدهد که نهادینهسازی روش زندگی مبتنی بر همزیستی با طبیعت از دوران کودکی و ترویج آن سهم عمدهای در کنترل و جبرانبحرانهای پیش آمده دارد. تجربه بیواسطه طبیعت در دوران کودکی بر رشد و عملکرد شناختی، عاطفی، جسمانی و اجتماعی مؤثر بوده و تداوماین تجارب منجر به برقراری پیوند عاطفی میان کودک و طبیعت و توسعه ارزشهای زیستمحیطی وی خواهد شد. در این میان طراحی معماری، معماری منظر، برنامهریزی و طراحی شهری بر پایه ضرورت حفظ، بازگرداندن و افزایش تجربه بیواسطه طبیعت در محیطهای کالبدی شهرها نقش ویژهای در تحقق این مهم دارند. پژوهش حاضر با تکیه بر رویکرد تعامل انسان و طبیعت به بررسی ویژگیهای طراحی محیط با رویکرد بایوفیلیک)حیات دوستی( و تأکید بر رشد کودک میپردازد. هدف از این پژوهش دستیابی به ویژگیهای طراحی معماری محیطهای مبتنی بر تعامل کودکو طبیعت است. بدین منظور نخست رویکرد طراحی بایوفیلیک به دلیل برقراری پیوند میان کودک و طبیعت و تأمین نیازهای رشدی وی انتخاب و به مرور دیدگاههای صاحبنظران آن پرداخته شد. ویژگیهای مطرح در پنج نظریه و روابط میان آنها مورد تحلیل واقع شد و طبقهبندی جدیدی مطابق با میزان اهمیت و تأکید نظریهپردازان ارائه شد. روش پژوهش بر مطالعات کتابخانهای و با روش تحلیل محتوی استوار است. نتایج پژوهش نشان میدهد 9 ویژگی اعم از ) 1 ( تنوع حسی، ) 2 ( دسترسی مستقیم به طبیعت، ) 3 ( تداعی طبیعت، ) 4 ( مصالح طبیعی، ) 5 ( ارتباط بصری با طبیعت، ) 6 ( تبدیلپذیری )قابلیت تغییر و جابهجایی(، ) 7 ( ابهام و پیچیدگی، ) 8 ( چشمانداز و پناه، و ) 9 ( ارتباط اکولوژیکی با مکان در طراحی محیطهای تعاملی کودک و طبیعت با رویکرد بایوفیلیک تأثیرگذارند. میان این عوامل ویژگیهای تنوع حسی و تبدیل پذیری دارای مرتبه بالای اهمیت هستند

کلیدواژه ها:

محیطهای تعاملی ، تجربه طبیعت ، تعامل کودک و طبیعت ، بایوفیلیا ، رویکرد طراحی بایوفیلیک ، طراحی معماری مبتنی بر طبیعت