نقش انگلیسیها در کودتای سیاه (کودتای 1299 ش) و روی کارآمدن رضاخان

ایران عصر قاجار به عنوان کشوری جهان سومی برای دفع سلطه استعمار بیگانه، محو استبداد داخلی، آغاز فرایند توسعه و جبران عقب ماندگی اقتصادی وصنعتی خود، انقلاب مشروطه را انجام داد. این انقلاب مانند هر انقلاب دیگری مشکلات خاص خود را در پی داشت و ملت ایران در حال تمرین توسعه و حلآن مشکلات بود که گرفتار جنگ جهانی اول و اشغال کشور از سوی بیگانگان شد، بی طرفی ایران نقض شد و کشور صحنه نبرد قوای متخاصم قرار گرفت ومشکلات عمده ای برای کشور پیش آورد. ناکامی در نهضت مشروطیت و سپس حاکمیت دوره ای از هرج و مرج زمینه را برای ظهور کودتا، که توسط رضاخانرخ داد، مهیا ساخت. اسناد منتشر شده گویای دخالت انگلیسی ها در شکل گیری کودتا بود. کودتای سوم اسفند 1299 ش که بوسیله انگلیسی ها طراحی وزمینه سازی و به دست عوامل وابسته به آنها اجرا شد محصول تغییر سیاست خارجی انگلیس در ایران پس از جنگ جهانی اول بود. انگلیسی ها که از طرفیمجبور به تخلیه قوای خود از ایران و از سویی نیازمند به حضور یک نیروی نظامی مطمئن در ایران-که اولاحامی منافع آنها باشد و ثانیا بًتواند از نفوذکمونیسم و پیدایش یک رژیم طرفدار شوروی یا وابسته به آن جلوگیری کند- بودند ابتدا قرارداد مشهور 1919 را تنظیم کردند اما وقتی که از تصویب نهاییآن نامید شدند برای تحقق اهداف خود به فکر انجام کودتا افتادند. سیاستگزاران انگلیس طرحی برای کودتا در جهت تداوم سلطه خود در ایران مورد تصویبقرار داد و سیدضیا طباطبایی و رضاخان مأمور اجرای آن شدند و تصویر موهن و وحشتناک از امور داخلی ایران و توهم خطر هجوم شوروی، اغتشاشات درایران و نا امنی های دیگر، همه به منظور بسترسازی و تحمیل این خواسته و نیاز انگلیس یعنی کودتا صورت گرفت.

کلیدواژه ها:

کودتای سیاه (1299 ه.ش) ، انگلیسی ها ، رضاخان ، حکومت پهلوی