بررسی آب در معماری اسلامی (مسجد و باغ) نمونه موردی (باغ فین کاشان، چشمه سلیمانیه، باغ دولت آباد یزد، باغ گلشن (عفیف آباد) شیراز و باغ موزه آب تهران)

معماری بعنوان تجسم کالبدی تصورات وعقاید آدمیان در ارتباط مستقیم با اب است به نحوی که حضور ان در زندگیروزمره را ملموس تر گرداند.توجه به اب درمعماری تنها به دلیل نقش آن در حیات موجودات است.به دلیل تقدس خاصآب در مشرق زمین و به خصوص نزد ایرانیان و مسلمانان،همواره عنصر اصلی در جاینمایی و شکل دهی به فضاها بودهاست. شکل بعنوان یکی از مفاهیم آب که نزدیکترین عینیت به معنی معماری را داراست به صور مختلف در محیطتجلی می یابد.در ادبیات وعرفان مراد ازآب معرفت است وآب حیات کنایه از چشمه عشق ومحبت است که هرکس از آنبچشد جاویدان می گردد.در دوران اسلامی نقش آب در معماری حالت کاربردی پیدا می کند. معماران این دوره آگاهانهسعی کردند تا بر طبیعت تسلط یافته وآن را به نظم درآورند. تا قبل از اسلام معماری به سمت آب می شتافت ودرکنارآن آرام میگرفت، بعد از اسلام معماران با شناخت قوانین فیزیکی رفتار آب ودرک ارتباط آن با انسان، آب را درونمعماری می آورند ودر قالب شکل های هندسی در اکثر بناهای دوران اسلامی متجلی می شود و وحدت ومرکزیت پیدامی کند. مرکزیت آب در معماری در دوران ساسانی ازآتشکده آذرگشسب ومعبد آناهیتا بیشابور آغاز شد.دردوران اسلامیمفاهیم قرآن کریم از بهشت ، چشمه های جوشان ونهرهای روان الگوی الهام بخش معماران شد. در بعضی آیات ، آبجاری نشانه حیات وزندگی ابدی می باشد ودر بعضی دیگر ازآیات آب هدیه خداوند ویادگاری است که هستی ازآن زادهمی شود.بنابراین جاری بودن آب در دو مکان مسجد و باغ بهترین نمونه موردی در معماری اسلامی می باشد که بهآن می پردازیم. در نهایت لازم به ذکر است که در مقاله فوق هدف چگونگی استقاده از آب در باغ و مسجد می باشد.

کلیدواژه ها:

مسجد ، باغ ، فین کاشان ، معماری ، دوران اسلامی