مفهوم ارجحیت در معماری مطالعه موردی مسکن حداقل آرمس مشهد

معماری برای دستیابی به رضایت مخاطب، در پی پاسخگویی به انتظارات و خواسته های وی از محیط است اما جهتبرانگیختن واکنش عاطفی مثبت او، سعی دارد تا از سطح این انتظارات فراتر رفته و محیط را برای مخاطب تبدیل بهارجحیت کند. با این حال، معمولا تولید ارجحیت با تجمل معادل دانسته می شود. به طوری که در محیط های با منابعو شرایط محدود مانند مسکن حداقل و ارزان قیمت، توان دستیابی به آن نیست. این مقاله سعی دارد با بررسی مفهوم ارجحیت در معماری، مبانی نظری و فاکتورهای آن را تعیین کرده و این فاکتورها را در یک نمونه مسکن حداقل به آزمونبگذارد تا امکان پذیری تولید ارجحیت تحت شرایط سخت و محدود معماری مسکن حداقل معلوم گردد. بدین منظور، دو مدل ارجحیت که یکی توسط کاپلان ها (1989) و دیگری توسط پورسل (1986) پیشنهاد شده اند توصیف شده و مدل «تفاوت پروتوتایپی» از پورسل به عنوان چهارچوب نظری مطالعه موردی انتخاب گردیده است. سپس یک نمونه مسکن حداقل که در جهت تولید ارجحیت برای مخاطب کم بضاعت حرکت کرده، انتخاب شده و با استفاده از روش تحقیق کیفی و تدبیر مصاحبه نیمه ساختارمند با جامعه آماری متشکل از 24 ساکن، عوامل و فاکتورهای موثر بر ایجاد ارجحیت در این نمونه تحلیل شده اند. نتیجه این مطالعه بر تاثیر تفاوت پروتوتایپی در تولید ارجحیت صحه می گذارداما «واکنش عاطفی دوگانه» را از تبعات تولید این نوع از ارجحیت شناسایی می کند. همچنین، فاکتورهای کیفی که در نمونه موردی انتخابی موجب تفاوت پروتوتایپی شده و بر ارجحیت فضای مسکونی از دید مخاطبان کم بضاعت تاثیرگذاشته اند را شناسایی کرده و پیشنهاد می نماید که معماری برای ایجاد ارجحیت از طریق فراتر رفتن از تصور و انتظارمخاطب نسبت به یک محیط خاص، به غنابخشی آن وجوه کیفی بپردازد که در اسکیمای مخاطب از آن نوع فضا نمی گنجند.

کلیدواژه ها:

ارجحیت ، معماری ، فاکتورهای کیفی ، مسکن حداقل ، تفاوت پروتوتایپی ، واکنش عاطفی دوگانه