تعیین الگوی کشت محصولات مختلف زراعی در منطقه بردسیر کرمان بر اساس محاسبه شاخص کارایی ریالی مصرف آب

آب به عنوان یکی از مهمترین م محدود کننده ترین نهاده های کشاورزی به شمار می آید و استفاده بهینه اقتصادی از آن بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت خاصی برخوردار است. از آنجا که نزدیک به 93 درصد منابع آب تجدید شونده سطحی و زیرزمینی در بخش کشاورزی مصرف می گردد، هرگونه تلاش برای صرفه جویی در مصرف آب در این بخش می تواند حیاتی باشد . از جمله ابزارهای موثر در تحقق یافتن این هدف ، تعیین کارآیی مصرف آبیاری محصولات کشاورزی و قیمت گذاری آب است. به بیان دیگر مدیریت تقاضای آب کشاورزی از راه نرخ گذاری آب می تواند موجبات توسعه پایدار کشاورزی در کشور را فراهم آورد. برای نیل به این اهداف تحقیقی بر روی 4 مزرعه در شهرستان بردسیر که با سیستم دوار مرکزی آبیاری می شوند طی دو سال متوالی 81- 80 و 82- 81 انجام گردید. برای تعیین شاخص کارآیی مصرف آبیاری داده های لازم برای محصولات عمده منطقه شامل گندم، چغندر قند، ذرت و یوجه جمع آوری و سپس مقدار :ارایی برای هرکدام از محصولات و در مزارع مختلف محاسبه گردید. همچنین جهت تعیین قیمت آب از روابط مربوط به هزینه استحصال و انتقال آب استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد که حداکثر کارایی مصرف آب در زراعت ذرت (9/98kg/m3) و حداقل آن در زراعت گندم (0/11kg/m3) می باشد . همچنین قیمت تمام شده آب برای 4 مزرعه به طور متوسط با نرخ بهره 15 درصد به ترتیب 205، 323، 146، 237 ریال بدست آمد و با استفاده از شاخص کارایی مصرف آب آبیاری، شاخص کارایی ریالی مصرف آبیاری برای محصولات مختلف تعریف و تعیین گردید. بر اساس نتایج این شاخص برای محصولات گندم، چغندرقند، ذرت و یونجه به ترتیب بین 6/1-2/4، 6/5-3/5، 6/5- 5/6 و 6/5-4/3 تغییر می نمود. سپس با استفاده از مقادیر بازده ریالی آب اولویت های کشت محصولات مختلف در مزارع انتخابی تعیین گردید. بر اساس نتایج در مزارع 1، 3 و 4 اولویت اول با محصول چغندر قند و در مزرعه 2 اولویت اول با محصول ذرت می باشد و در تمامی مزارع اولویت آخر با محصول گندم است.