نور، سایه و تکامل معنوی روح معماری اسلامی

نور عمده ترین مشخصه معماری ایران است و نه فقط به مثابه عنصری مادی، بلکه همچو نمادی از عقل الهی است وهمچنین وجود نور جوهری معنوی است که به درون غلظت ماده نفوذ میکند و آنرا به صورتی شریف وشایسته تبدیل میسازد که مناسب محل زندگی نفس آدمی است. نفسی که جوهره اش درعین حال ریشه در عالم نور دارد. رنگ در انقطاب نور حاصل میآید. همان گونه که نور در حالت تجزیه نشدهاش نماد وجود الهیو عقل است رنگها هم جنبه های گوناگون وجود را نمادین میسازند. نورها در روح انسان حالتی بر می انگیزند که با واقعیت کیفی و نمادینش همخوانی دارد. از آنجا که نور در معماری ایرانی همواره اهمیت داشته استحسی از شناخت رنگ و هماهنگی هایش که البته ارتباط بلا واسطه با آگاهی از نقش و اهمیت نور دارد بر تمامی هنرهای ایرانی مستولی است. معماری ایرانی تاکید خاصی بر نور دارد. در داخل یک مسجد انگار که نوردرون صور مادی تبلور یافته است. حضور الهی در معماری اسلامی یا در مسجد ساده و سفید رنگ اولیه جلوه گر شده است که بی آرایه بودن کاملشان بشدت یاد آور وحدتی است که همه غنای عالم را به تنهایی داراست و یا در نمادهای استادانه رنگ آمیزی شده و طاقهایی آشکار است که هماهنگیشان خود تجلی جلوه وحدتدر کثرت و بازگشت کثرت به وحدت است. کاربرد سنتی رنگها بیشتر به منظور یاد آوری واقعیت آسمانی چیزهاست تا تقلید رنگهای طبیعی اشیا در کاربردی این چنین. رنگها بخش ضروری و اصلی هنر ایرانی ازجمله معماری هستند و یکی از اجزایی که توجه کامل به معنای نمادینش برای درک معنای باطنی هنر و معماری ایرانی ضروری است. متن پیش رو سعی در به تصویر کشیدن تاریخچه نور در معماری داشته و بهمعرفی عناصر مرتبط با نور در معماری اسلامی ایرانی پرداخته و تاثیر و تحول آنها در معماری معاصر را بررسی خواهد کرد

کلیدواژه ها:

رنگ ، نور ، جلوه وحدت در کثرت ، بازگشت کثرت به وحدت ، معماری اسلامی ایران