بررسی سطوح کاربرد تقارن در معماری در بسترشهراسلامی -ایرانی

با وجود تمام بحثهایی که پیرامون معماری اسلامی وجود دارد، آنچه به این نام خوانده میشود یقینا دارای ویژگیهاییست که در عرصههای معنایی و کالبدی قابل پیگیریست. از جمله ویژگیهای کالبدی معماری اسلامیکاربرد هندسه در آن است و از میان راهبردهای هندسی، الگوی انتظامدهندهی تقارن در هنر و معماری ایران اسلامی جایگاهی ویژه دارد. با درنظرگرفتن نظرگاه اندیشمندان ایرانی مسلمان در بیان اهمیت موضوع تقارن در هنر ومعماری ایران اسلامی، سوال آن است که سطوح کاربرد تقارن در معماری اسلامی- ایرانی چگونه است و این سطوح در چه ارتباطی با یکدیگر قرار دارند؟با بررسی و تحلیل دو اثر ارزشمند هنر معماری اسلامی، مسجد جامع اصفهان و مسجد امام اصفهان به روش توصیفی کیفی، به این نتیجه میرسیم که الگوهای قرینهسازی در چهار سطح محورهای انتظامدهنده، پلانها و جزپلانهای قرینه، منظرها(نماها)ی قرینه و اجزا و عناصر قرینه در معماری اسلامی بروز میکنند که این سطوح در نسبتی سلسله مراتبی با هم، تشکیل الگویی پلکانی از رابطهی قرینهگی در معماری اسلامی میدهند. این الگویپلکانی به تعادلی خاص میانجامد که میتواند عدم کسالت الگوهای قرینه در معماری اسلامی و پویایی ذاتی این معماری را توجیه نماید. در میان دو پیچیدگی ارگانیک کلان و جزئی در ابعاد بافت شهری و ریزنگارههای پیچیده تزئیناتی سطوح در معماری اسلامی، تشکیل سلسلهمراتب تقارنی به منزلهی تصرفی آگاهانه در بستر طبیعی از جانب معمار مسلمان از شاخصههای هویتی شهر اسلامی میباشد

کلیدواژه ها:

معماری اسلامی- ایرانی ، شهر اسلامی ، ویژگیهای کالبدی ، تقارن