رهیافت هایی در طراحی مسجد امروزی با محوریت مطالعه مسجد نبوی و نگاهی به گستره آیات و روایات

پیامبر(ص) با ساخت مسجد در الگوى توسعه شهرى، این سنت را پیش از سایر عناصر شهرى، در مرکز جغرافیایى شهر بنیان گذاشت. در تفکر نبوى، مى توان توجه خاص به ساخت مسجد را دید. با مرکزیت مسجد، کاربردهاى فراوانى براى آن تعریفمی شود. اگر به هریک از شهرهاى اسلامى بنگریم، مسجد و مجموعه هاى آن را اساس شهرسازى مى یابیم. مساجد باید ندای دینداری داشته باشند، و از جلوه مذهبی آنها نباید غفلت شود. بدیهی است، بناهایی که در زمان حاضر طراحی و ساخته میشوند، باید بر اساس پیشرفت های موجود فنی ساخته شده و البته به تداوم اصالتهای بومی گذشته پایبند باشند. بهره گیری ازظرفیت بالای مسجد و حفظ پایگاه مردمی آن، نیازمند ارائه طرحی جامع جهت تاسیس، تجهیز و بهینه سازی کارکردهای مساجد مورد توجه این پژوهش می باشد.در این پژوهش سعی بر آنست که با بهره گیری از روش تحقیق تفسیری-تحلیل و استفاده از آیات و روایات بعنوان منابعمعتبر اسلامی بتوان اهداف کلی برای ساماندهی فضای مسجدهای امروزی به دست آورد، همچنین با کاوش در آنها می توان سلسله مراتب اهداف را از کل به جزء برای سازماندهی این مکان مقدس استخراج نمود. برای دسیابی به این اهداف، هفت عرصه تصمیم گیری معماران از کل به جز شامل: عرصه برنامه ریزی، شهری، کلان، میانه، جزئیات، معماری داخلی وتجهیزات، سازه و تاسیسات می باشد. آیات و احادیث مربوطه، در چهار عرصه از عرصه های مذکور و بر اساس سلسله مراتبفضایی از کلان تا خورد دسته بندی شده و با مراجعه به مستندات جایگاه مسجد در حکومت نبوی و با شمارش کارکردهایی چون: پایگاه عبودیت، بندگی و وارستگی، کانون فعالیت های علمی و فرهنگی، مرکز تصمیم گیری های سیاسی و حکومتی، مرجع حل و فصل دعاوی، می توان چهارچوبی واقع بینانه را برای طراحی مساجد اسلامی در عصر انتظار با امید به اینکه بتوان مقدمه ای برای برنامه ریزی و طراحی مساجد عصر ظهور فراهم آید

کلیدواژه ها:

مسجد ، کارکردهای مسجد ، عبادت ، معماری اسلامی