اصول اجتماعی طراحی شهر و محله، براساس متون اسلامی

زندگی اجتماعی انسان یکی از عرصه های مهم ارزش های اسلامی را تشکیل می دهد، که امروزه با ظهور فرهنگ جدید اجتماعات انسانی مورد بی مهری قرار گرفته است. برای احیاء این ارزش ها در شهرسازی معاصر لازم است اینارزش ها از حالت عام و کلی به صورت مسئله تخصصی در علم شهرسازی تبدیل شوند. این کار با طرح هر اصل اسلامی و تشریح ابعاد گوناگون آن و تعارضاتی احتمالی که برای تحقق آن در عصر امروز رخ می دهد آغاز می شود.هدف از این مقاله طرح مسائل شهرسازی اسلامی و استخراج اصول مربوطه برای طراحان می باشد. روش مورداستفاده در این مقاله مراجعه به منابع خطاناپذیر اسلامی و استنباط و استدلال منطقی است و با بررسی مبانی ومتون دینی در مقایسه شیوه سنتی و تاریخی ساخت و ساز از یک سو و نیازهای جدید از سوی دیگر تلاش می شوداصول و ارزش های کلی مطرح شده در اسلام برای تعالی انسان در شهر و محله استخراج شود. مهمترین این ارزش ها را می توان در کلیت شهر در عرصه هایی همچون؛ توجه به اظهار شعائر دینی مانند مراسمات و مظاهر نمادین اندیشه اسلامی مثل حسینیه ها، تکایا و مساجد در عرصه شهر، نهی از ضرر به دیگران در هر ساخت و ساز، و توجه به اصل عفاف در طراحی فضاهای شهری دانست. در انتخاب محله اسلامی نیز، اصل همسایگی و ارتباطات و همبستگی اجتماعی از مهمترین اصول می باشد. خانه ها نیز مهمترین عرصه خصوصی و حریم خانوادگی بوده ونباید استقلال و حرمت آنها با هر نوع مزاحمت همجواری خدشه دار شود، یا متکبرانه خودنمائی نماید. در مجموع هنگامی خانه، محله و شهر اسلامی خواهیم داشت، که معماران و شهرسازان ما با شناخت کافی از حکمت نظری و عملی اسلام در حوزه برنامه ریزی و طراحی محیط زیست انسان ها اقدام نمایند.

کلیدواژه ها:

اصول طراحی ، شهراسلامی ، ارزش های اجتماعی ، محله