محرمیت: طیفی روانشناختی در خانه و شهر ایرانی _ اسلامی

در خانه های سنتی تفکیک فضاها به عمومی و خصوصی، تجلی کالبدی روابط بین عرصه های خصوصی و عمومی جامعه است. شکل ارتباط بین بخش عمومی و خصوصی خانه و مفاهیمی چون حریم خصوصی و کنترل فضا، بسته بهالگوهای رفتاری و فرهنگی جامعه و تعریف خانواده در آن دارد. خانواده در فرهنگ ایرانی_ اسلامی حریمی مقدس است که باید از دسترس غیر دور بماند. اما در واقع خانه نمی تواند به طور کامل مجزا از دنیای خارج محسوب شود.ترسیم طیفی از عرصه های خصوصی تا عمومی روابط در محیطی که به طور معمول خصوصی تلقی می شود؛ امکان پذیر است. فضاهای خانه در خانه های سنتی طیفی را تشکیل می دهند که در آن هر فضا می تواند کمی بیشتر یاکمتر از سایر فضاهای دیگر خصوصی باشد. وجود این طیف نشان می دهد چگونه ستزماندهی فضاهای درونی خانه ازدنیای بیرون و حوزه عمومی جامعه به عنوان شهر اسلامی تاثیر می پذیرد. در مقاله حاضر از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در قسمت ادبیات موضوع با نگاهی کاوشگر وبازخوانی برخی کتب و مقالات در مورد خانه ایرانی به بررسی این سلسله مراتب فضایی در خانه های ایرانی پرداخته شده تا ابعاد، وجوه و جنبههای کاربردی آن وضوح بیشتری یابد. در بررسی میدانی نیز بر اساس مولفه های بدستآمده از ادبیات، مورد بررسی قرارگرفته اند. دستاوردهای پژوهش گویای آن است که اصل تفکیک فضاها به عمومی و خصوصی برخاسته از روانشناختی انسان، در خانه ایرانی مورد تدقیق قرار گرفته است. این امر در نهایت ایجاد حریم مطلوب در فضای معماری خانه ایرانی_اسلامی را به همراه داشته است.

کلیدواژه ها:

فضای شخصی ، عرصه عمومی و خصوصی ، سلسله مراتب ، معماری اسلامی ، خانه ایرانی