نور طبیعی و نقش آن در معماری ایرانی - با ارائه نمونه موردی

نور، غیر مادی ترین عنصر محسوس طبیعت، همواره در معماری ایرانی وجوددارد و در واقع نشانه ی عالم والا و فضای معنوی است.معماری ایرانی معماری ای حقیقت جوست، حقیقت در معماری کمال است و کمال از آنباریتعالی است و هرچه در این معماری حضور دارد، عضوی از آنست که جداناپذیر است و روی به سوی حقیقت دارد. فضا به نحو مطلق فقط فضا و فضای جوهر یکتایی همچون نور است و همین دلیل ترجیح نگاه دو جانبه نور -فضا در طراحیهای معماریست.اولین تاریخی که ما در معماری ایران از آن اطلاع داریم سده ی سوم هزاره چهارم ق.م می باشدکه در آن زمان جهت کسبنور و سایه از ایجاد اختلاف سطح در دیواره های خارجی استفاده می کردند. در شهر سوخته از هزاره های سوم و دوم ق.م از روی آثار خانه هایی که دیوار آنها تا زیر سقف باقی مانده بود میتوان استنباط کرد که هر اطاقاز طریق یک در به خارج ارتباط داشته و فاقد پنجره بوده اند. در تخت جمشید معلوم شده که انحراف زوایای بناها بر اساسی بنیاد گذاشته شده که بوسیله ایجاد سایه روشن های گوناگون تعیین روز اول سال و فصول مختلفمیسر شده و این انحراف به معمار ایرانی اجازه می داده مکان های مورد نیاز برای زیستن را به صورتی بسازد که در فصول مختلف سال هر خانه بهمقدار لازم از آفتاب و روشنایی استفاده نماید. عناصر نورگیری در معماری سنتی دو گروهند:گروه اول نقش تنظیم نور وارد شده به داخل بنا را به عهده دارند و به دو دسته تقسیم می شوند: دسته اول آنهایی که جزو بناهستند مانند رواق و دسته دوم آنهایی که به بنا افزوده شده و گاهی حالت تزئینی دارند مثل پرده. عناصری که به عنوان نورگیرها مطرح می شوند نام های مختلفی دارند ولی همه نورگیر هستند و عبارتند از: روزن، شباک، در وپنجره مشبک، جام خانه، هورنو، ارسی، روشندان، فریز و خوون، گلجام، پالکانه، فنزر، پاچنگ و تهرانی. در مقابل عناصری مانند رواق، پرده،تابش بند، سایه بان ها، سرادق و ساباط قرار دارد که نقش کنترل کننده نور و تنظیم آن برای ورود به داخل بنا را به عهده دارند

کلیدواژه ها:

نور در معماری ، معماری ایرانی ، نور طبیعی ، نور درمسجد