ساباط در معماری آذربایجان

ساباط بعنوان یک عنصر اقلیمی و سازهای شناخته شده، در معماری سنتی ایران مطرح میباشد. این عنصر همواره در منابع معماری ایران بعنوان یک عنصر کاربردی معماری مناطق مرکزی و جنوبی ایران خصوصا شهرهای حاشیهکویر همانند یزد، کرمان و ...... معرفی گردیده است. که عمدهترین کاربرد آن بعنوان سایهانداز بیان شده است. اما نگاهی به معماری سنتی آذربایجان نشان میدهد که معماران مناطق شمالغرب ایران نیز در طی دوران گذشتههمواره از این عنصر استفاده نمودهاند در حالیکه منطقه آذربایجان با توجه به قرارگیری در مدارهای فوقانی دارای زاویه تابش مایل بوده و بهلحاظ اقلیمی جزو مناطق سرد و کوهستانی شناخته میشود. از اینرو کاربری- های معمول ساباط در مناطق جنوبی ایران را نمیتوان برای ساباطهای آذربایجان قابل قبول دانست. مطالعات اقلیمی و فرهنگی نیز ضمن تائید اینمطلب کاربریهای متفاوت ساباطهای معماری آذربایجان را نشان میدهند که از آن جمله میتوان به عملکرد اقلیمی آن برخلاف مناطق گرمسیری برای جلوگیری از یخبندان کامل تمام طول کوچه و حفظ رهگذران از کوران و کولاکزمستانی دانست. ضمن اینکه مطالعه تاریخی آذربایجان به کارکرد ساباطها بعنوان نقطه دیدهبانی در جریان آشوبها و تاخت و تازهای تاریخی در دوران- های هرج و مرج و ناامنی اشاره میکند.

کلیدواژه ها:

ساباط ، گرم وخشک ، آذربایجان ، معماری اقلیمی