بازشناسی تکایابه عنوان عامل موثردرهویت و پیکره بندی شهراسلامی مطالعه موردی :قم

فضای شهری، جلوه گاه هویت جمعی شهروندان و عرصه ای برای نمایش روح حاکم بر جامعه بوده و همواره به گونه ای در انتظام بخشیدن به پیکره شهر ایفای نقش نموده است. با درنظر داشتن ساختار سنتی و بافت فشرده شهرهای کویری ایران، تکایا بعنوان تنها فضاهای باز شهری با عملکرد غالب مذهبی، ازجمله نقاط کانونی تبلور حیات اجتماعی و تجلیگاه آیینهای جمعی بوده و تأثیر غیرقابل انکاری بر شکل گیری هویت شهر ایرانی- اسلامی داشته اند. فرضیات پژوهش حاضر براین مبناست که تکایا، درحالیکه از جهت کالبدی، مفهومی و کارکردی از مجموعه ارزشهای مذهبی حاکم بر جامعه و به ویژه مناسک و مراسم آیینی تأثیر پذیرفته، در شکل گیری نظم کالبدی حاکم بر شهر موثر بوده اند. بافت تاریخی شهر قم، به لحاظ امکان بازشناسی پیکره سنتی، بعنوان مطالعه موردی انتخاب گردیده است. پژوهش، رویکردی تجربه گرا داشته و از قالب کلی اثبات گرایی پیروی کرده است. جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی، مصاحبه و برداشتهای میدانی بوده است. ماحصل بررسیهای صورت گرفته در جهت بازشناسی حدود 20 مورد از تکایای شهر، مؤید تأثیرات صریح ارزشهای مذهبی جامعه و مجموعه مراسم آیینی – به ویژه آیین سوگواری سومین پیشوای شیعیان- بر شکل گیری کالبد تکایا و نیز نظام کالبدی حاکم بر شهر می باشد

کلیدواژه ها:

تکیه ، مرکزمحله ، هویت شهر ، مراسم آیینی ، پیکره بندی شهر