تشدید طوفانهای گرد و غبار در دهه اخیر در غرب آسیا و ایران

در این مقاله بررسی علل تشدید طوفانهای گرد و غبار بخصوص مدیریت منابع آب در دهه اخیر مورد بررسی قرار گرفته است. اقلیم خشک و نیمه خشک منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا از دیرباز اصلی وقوع طوفانهای گرد و غبار بوده است، ولی تشدید آن در دهه اخیر چه از نظر تعداد روزهای آلوده به گرد و غبار و چه از نظر شدت و غلظت آن به حدی بوده است که کشورهای منطقه را وادار به برگزاری اجلاسهای متعدد برای چارچویی کرده است. براساس جمع بندی مطالعات موجود و تجزیه تحلیل اطلاعات جمع آوری شده، بخوبی قابل استنتاج است که عامل اصلی تشدید این پدیده خشکسالی های مستمر در منطقه و ایران و عدم بازنگری در مدیریت منابع آب متناسب اب کمبودها بوده است. متاسفانه در ایران، مجوزهای بهره برداری از منابع اب همواره با حجمی ثابت و بدون توجه به تاثیر خشکسالی و کاهش دریافت سالانه آب از منابع برشی صورت می پذیرد استمرار این رویه و عدم مدیریت مصرف متناسب با کاهش میزان دریافت آب، در بیشتر مناطق عامل اصلی از بین رفتن پوشش زمین، رها شدن زمینهای کشاورزی، خشک شدن تالابها و سرانجام فراهم شدن شرایط مستعد وقوع طوفانهای گرد و غبار در منطقه شده است. در کنار این بحران طبیعی، کنترل آبهای ورودی به رودخانه ها و تالابها منطقه توسط کشورهای بالادست حوضه های اصلی در شرق و غرب کشور موجب افت شدید سطح آب زیرزمینی، خشک شدن تالابها و تولید منشا گرد و غبار در منطقه شده است بدیهی است اولین گام در مقابله با پدیده گرد و غبار اصلاحی روشهای مدیریتی آب و سایر منابع یک حوضه بوده و در مرحله دوم استفاده از روشهای تثبیت کانونهای ایجاد شده باید مورد توجه قرار گیرد. در راستای ارایه راهکارهای مدیریت و کاهش شدت گرد و غبار با عنایت به عوامل مسبب آن، پیشنهاد گردیده است که در مرحله اول باید با استفاده از راهکارهای مدیریتی و اجرایی ضمن حذف عوامل موثر بر تولید گرد و غبار بر کنترل فیزیکی مناطقی تولید گرد و غبار با استفاده از روشهای تجربه شده و موفق در منطقه همت گماشت.

کلیدواژه ها:

گرد وغبار ، مدیریت آب ، خشکسالی ، راهکارهای مدیریتی