بررسی وپهنه بندی مخاطرات محیطی (با تأکید بر خطر زمین لغزش) شهرگرمی واقع دراستان اردبیل

حدود 25 درصد جمعیت دنیا در نواحی مخاطره مصیبتهای طبیعی زندگی می کنند اما آسیب پذیرترین مردم فقیرترین آنهاست میانگین درآمد یک میلیارد نفر ثروتمندترین مردم کره زمین 150 برابر یک میلیارد میلیارد نفر فقیرترین مردم دنیاست که ناچارند در قرارگاه های نا امن اعم از آلونک های شهری ومحیط روستایی فوق العاده آسیب پذیر مستقر شوند.بر اساس یک برآورد اولیه، سالیانه 500 میلیارد ریال خسارت های مالی تنها از طریق زمین لغزش ها بر کشورمان تحمیل می شود و این در صورتی است که از بین رفتن منابع طبیعی غیرقابل بازگشت به حساب آورده نشوند(کمکپناه 1373). شهر گرمی در 100 کیلومتری شمال استان اردبیل با مختصات '50 ˚38 تا '10˚39 عرض شمالی و '25˚47 تا '12˚48 طول شرقی واقع شده است. مساحت شهرستان گرمی 1725٫2 کیلومتر مربع می باشد. هسته اولیه شهر در سطوح نسبتا هموار ناودیس گرمی قرلر گرفته ولی بدلیل محدودیت اراضی هموار اخیراً بیش از 70 درصد از توسعه عمرانی شهر در دامنه های پر شیب و بسیار شیبدار ( 8 تا 30 درجه) گسترش یافته است. گسل های فعال منطقه، وجود سازندهای سطحی و زمین شناسی سست، موجب ناپایداری فونداسیون ساخت و سازهای شهری به ویژه در بخش شرقی و شمال شرق شهر شده است. لغزش بزرگ سال 1374 در دامنه تند شیب بخش شرقی، منجر به تخریب اماکن شهری (حدود 250 واحد مسکونی و بیمارستان و و مدرسه محله کتول) و تغییر اجباری محل استقرار بخشی از ساکنین شهر در شرق آن شد. طبق نتایج تحقیق از کل 449/4 هکتار از اراضی کاربری های شهری 145/5 هکتار یا 32/4 درصد آن در مناطق نامناسب تا کاملا پرخطر قرار گرفته اند. به علت قرار گیری شهر در داخل ناودیس گرمی در صورت فعالیت گسل ها و یا وقوع زمین لرزه بیش از 5/5 ریشتری، زمین لغزشها موجب، نشست، کج شدگی، ترک برداشتگی و تخریب اغلب ساخت و ساز های طرفین دره ناودیسی (در دامنه های شیبدار) خواهند شد. که نتایج این تحقیق در قالب نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از نرم افزارGIS ارائه شده است. توپوگرافی عمدتاً کوهستانی گرمی، فعالیت زمینساختی و لرزه خیزی زیاد، وضعیت متنوع زمین شناسی و اقلیمی، بارش، جنس رسوبات و لایه های سنگی شیب وجهت شیب لایه ها وپوشش گیاهی و... شرایط طبیعی برای وقوع زمین لغزش در این شهر را مهیا کرده است. دخالت عوامل انسانی در محیط طبیعی شهرگرمی به صورت ساخت وساز ساختمانها و راهها موجب تشدید خطر زمین لغزش شده است. با پهنه بندی محدوده شهر از نظر خطر زمین لغزش، پایدارسازی، برنامه ریزی، مدیریت واجرای طرح های توسعه و عمران در شهرگرمی ضروری می باشد.

کلیدواژه ها:

کاربری و توسعه اراضی شهری ، توپوگرافی ، ناپایداری دامنه ، نقشه خطر