بررسی کارآمدی ابزارهای برنامه ریزان مدیریت پیشگیری از اثرات سوانح در شناخت آینده- نگاهی تحلیلی بر چالش های استفاده از نرم افزار RADIUS بر اساس مطالعات موردی انجام شده در شهر تهران

سال انتشار: 1392
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 584

متن کامل این مقاله منتشر نشده است و فقط به صورت چکیده یا چکیده مبسوط در پایگاه موجود می باشد.
توضیح: معمولا کلیه مقالاتی که کمتر از ۵ صفحه باشند در پایگاه سیویلیکا اصل مقاله (فول تکست) محسوب نمی شوند و فقط کاربران عضو بدون کسر اعتبار می توانند فایل آنها را دریافت نمایند.

این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

ICEHH02_637

تاریخ نمایه سازی: 13 آبان 1393

چکیده مقاله:

زمین لرزه تا کنون به عنوان پدیدهای غیر قابل پیشبینی برای محققان و دانشمندان باقی مانده است و متخصصان این حوزه، دانش علمی لازم برای پیش بینی دقیق محل، زمان و بزرگی زمین لرزههای آینده را کسب نکرده اند. این امر عدم قطعیت های قابل توجهی را در این حوزه متولد کرده و تا کنون نگاه داشته است. این عدم قطعیت ها همواره در تمامی برنامه ریزی های پیشگیری و پیش بینی اثرات به عنوان جز لاینفک در نظر گرفته می شوند. برنامه ریزان نیز با توجه به لحاظ داشتن این عدم قطعیت ها اقدام به برنامه ریزی در خصوص پیش گیری از اثرات سوانح طبیعی کرده اند و در این مسیر به منظور پیش بینی رویدادهای احتمالی ناشی از وقوع زلزله و روشن ساختن آثار و خسارات آنها ابزارهای متنوع و دانش علمی و مهندسی مناسبی را شکل داده اند. از جمله راهکارهایی که به طور معمول در مقابله با اثرات مخرب زلزله مورد استفاده قرار می گیرد، ترسیم و تخمین رویدادهای احتمالی و آثار ناشی از آن ها در قالب نقشه های تخمین خسارت ناشی از زلزله است. در این راه، استفاده از نرم افزارهایی از قبیل Hazus و Radius و یا استفاده از نتایج تحلیل های انجام شده توسط سیستم های اطلاعات جغرافیایی GIS همواره مزیت هایی را با خود به همراه داشته اند و مهم ترین آن ها تهیه تصویری از آینده برای برنامه ریزان و تصمیم گیران است. این خروجی ها به مدیران بحران و جامعه کمک خواهد کرد که تجسم بهتری از آثار زمین لرزه داشته باشند و تصمیات لازم برای کاهش تلفات وخسارات را اتخاذ کنند. تهیه این تصویر احتمال و میزان تلفات انسانی و خسارت به ساختمانها، زیر ساختها و همچنین نرخ خسارات اقتصادی- اجتماعی در اثر وقوع یک زلزله احتمالی را مشخص می سازد. از آنجایی که همواره مخاطرات، آسیب پذیری و خطرپذیری به طور پیوسته ای به هم مربوط هستند، بسیار مهم است که عوامل در معرض خطر به درستی ارزیابی و شناسایی شوند، به روز باشند و بر اساس قواعد معینی نیز صورت پذیرند. در مقابل تمامی این مزایا، این نرم افزارها اغلب چالش هایی را نیز با خود به همراه دارند و از آن جا که در تلاش برای تصویرسازی آینده خسارات ناشی از زلزله هستند، لذا به صورت غیرمستقیم در حوزه مطالعات آینده پژوهی قرار می گیرند. این مقاله بر آن است تا ضمن بررسی نقاط قوت و ضعف ناشی از استفاده از این ابزارها، چالش های جدی که در زمینه شناخت آینده با استفاده از این نرم افزارها حاصل می شوند - بانقد علمی مطالعات اجرایی انجام شده در شهر تهران توسط پژوهشگر- را مورد بررسی قرار دهد. رویکرد FADIUS در سال 1996 در قالب پروژه ای شکل گرفت و هدف آن تهیه تصویری از وقوع زلزله و تدوین برنامه اقدام برای شهرهای در معرض خطر زلزله در کشورهای درحال توسعه بود. بر اساس نتایج به دست آمده در اجرای این برنامه در شهر تهران و مقایسه نتایج آن با نتایج مطالعات جایکا، مساله پژوهش معطوف به یافتن پاسخ این سوالات است: آیا این رویکرد از کارآمدی لازم در کشور ایران برخوردار است؟ دقتاین نرم افزار تا چه حد قابل افزایش است؟ در چه شرایطی استفاده از نرم افزار کارآمد نخواهد بود؟ و چه روش های تکمیلی باید برای استفاده بهینه از نرم افزارهای تخمین خسارت برای شناسایی آینده مورد استفاده قرار گیرد؟ و در نهایت چالش های کلیدی ناشی از استفاده از این نرم افزار کدام است؟ پاسخ به این سوالات نشان دهنده ابعاد ناشناخته ای از عدم قطعیت های پیش رو است و نگاهی ساده انگارانه به موضوع برنامه ریزی در خصوص پیشگیری از اثرات ناشی از زلزله را نشان می دهد. چشم فروبستن به برخی حوزه ها و بسنده کردن به پاسخ گویی به اثرات کالبدی در پیشگیری از اثرات زلزله، آن را از کارآمدی و اثربخشی لازم دور ساخته است. این مقاله در انتها به ارائه برخی از روش های کابردی آینده پژوهی در جهت فائق آمدن در نواقص و شکاف های این نوع از برنامه ریزی پرداخته، رو شهایی همچون پس نگری، تدوین سناریو، تحلیل تاثیرات برون یابی روند و نظایر آن برای رفع نسبی برخی از چالش ها پیشنهاد شده اند.

کلیدواژه ها:

چالش های مدیریت خطرپذیری زلزله- نرم افزارRADIUS- آینده پژوهی- تخمین خسارت

نویسندگان

اردشیر سیاح مفضلی

دانشجوی دکتری آینده پژوهی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی تهران