عوامل فیزیکی و شیمیایی خاک مؤثر در وقوع زمینلغزش (مطالعه موردی: منطقه افسرآباد چهارمحال و بختیاری)

وقوع بیش از 400 مورد زمینلغزش در سه دهه اخیر در استان چهارمحال و بختیاری بیانگر حساسیت خاص این سرزمین به عوامل فرسایش میباشدبرای بررسی نقش ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک به عنوان عوامل عواملزمینهساز در وقوع لغزش، دردامنه جنوبی منطقه افسرآباد دو آب صمصامی واقع در غرب استان چهارمحال و بختیاری، شش پروفیل در مرز لغزش و محدوده پایدار (شاهد) روی واریزههای دامنهای کواترنری انتخاب و حفر گردید. پس از تشریح مورفولوژیکی پروفیلها، نمونهبرداری در سه عمق انجام شد. آزمایشات فیزیکی نظیر وزن مخصوص ظاهری و حقیقی، درصد اشباع، بافت و آزمایشات شیمیایی شامل مواد آلی، آهک، گچ و کاتیونهای محلول انجام گردید. نتایج نشان داد که کلاس بافت خاک در هر دو تیمار غالباً لومی رسی سیلتی میباشد. نتایج آزمایشات با روشهای آماری و +2 نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافتهها نشان دادند که تفاوت معنیداری بین مقادیر رس، ماده آلی، سیلت، ،Ca و EC بین نمونههای شاهد و لغزشیافته وجود دارد. سیلت رابطه مستقیمی با لغزش دارد به این دلیل که در اثر +Mg2افزایش سطح آب زیرزمینی، فرسایش زیرسطحی به راحتی موجب شستوشوی سیلت و پدیده رگاب میشود. وجود رس Ca+ 2 در مقادیر کم سبب پایداری خاک دانه و ساختمان خاک شده و مانعی در برای وقوع پدیده رمبش میباشد. مقدار رابطه معکوس با لغزش دارد که این امر میتواند نشانگر نقش چشمگیر این کاتیون در افزایش پایداری ساختمان خاک و افزایش مقاومت برشی و در نهایت استحکام در برابر وقوع گسیختگیهای دامنهای باشد. میزان EC بالاتر در اراضی لغزش یافته مؤید تأثیر انحلال نمکهای Nacl و احتمالاً Kcl در اثر بارشهای شدید منطقه (حدود 900 میلیمتر در سال) و افزایش سطوح آب زیرزمینی میباشد. همه این عوامل که از آن به عنوان عوامل زمینهساز یاد میکنند میتوانند در آینده موجب زمین لغزشهای جدیدی گردند. بدین ترتیب، با انجام عملیات اصلاح شیمیایی میتوان به تثبیت و پایداری دامنهها کمک کرد .

کلیدواژه ها:

زمین لغزش ، عوامل زمینه ساز ، ویژگیهای خاک ، دوآب صمصامی ، چهارمحال و بختیاری