بررسی و تحلیل فرامتن «اخلاق و عرفان» در نامگذاری اشعار شفیعی کدکنی و آدونیس

هرمتن در یک نگاه کلی دارای دورویکرد درون زبانی و بیرون زبانی است. این دوجریان را می توان اینگونه تبیین کرد؛ اولی: ادبیات به معنای تمام جنبه های مربوط به بیانف تجسم افکار و آرایه های مختلف ادبی است و دیگری: برداشت و دریافت شاعر از جهان بیرون متن را شامل می شود که آن را فرامتن می خوانند. بی تردید همه آثاری که در حوزه ادبیات مطرح می شود، رابطه ی تنگاتنگی با عوامل فرامتن دارد. زیرا گاه این شرایط و عوامل خارج از متن است که سبب پدید آمدن اثر ادبی می شود یا به نوعی برمتن و عنوان آن اثرگذار است. برخی از این عوامل عبارت است از: بسترهای دینی، مفاهیم عرفانی، زمینه های اجتماعی، سیاسی، تاریخی، طبیعت و میراث ادبی- شفیعی کدکنی از شاعران معاصر فارسی و آدونیس از ادبای معاصر عرب، از آن دسته شاعرانی هستند که به اقتضای زمان از عوامل فرامتن محیط خود تأثیر پذیرفته و این عوامل را در عناوین و محتوای اشعار خود بازتاب داده اند. پژوهش حاضر با شیوه تحلیل در محور محتوا، به بررسی عناوین اشعار و چگونگی اثرپذیری شفیعی کدکنی و آدونیس از عوامل فرامتن اخلاق و عرفان در نام گزینی اشعارشان می پردازد. نتایج این پژوهش نشان می دهد: تنوع محتوایی عناوین مربوط به اخلاق و عرفان در اشعار آدونیس بیشتر از شفیعی کدکنی است. شفیعی از عناوین مربوط به اخلاق و عرفان برای بیان مسائل اجتماعی و سیاسی بهره برده اما ادونیس با استفاده از این عناوین به مسائل فراوان و گوناگونی پرداخته است. هر دوی آنها اصطلاحات عرفانی را مطابق با شرایط خود به کار برده اند. عرفان هر دوشاعر ریشه در تفکر و اندیشه غنی آنها دارد.

کلیدواژه ها:

فرامتن ، اخلاق ، عرفان ، نام گذاری اشعار ، شفیعی کدکنی ، آدونیس