مدیریت منابع آب و توسعه بخش کشاورزی با رهیافت آب مجازی

رشد روز افزون جمعیت، توسعه اراضی کشاورزی در مناطق خشک و نیمهخشک جهان، گسترش صنایع، توزیع ناهمگون زمانی و مکانی آب شیرین به لحاظ کمی در بسیاری از کشورها، تأمین آب را به یکی از چالش های اساسی قرن حاضرتبدیل نموده است. مبادلات بین المللی محصولات کشاورزی و جابجایی آب مجازی میتواند یکی از راهکارهای مدیریت منابع آب در این شرایط باشد. بنابراین میتوان موضوع تجارت آب مجازی را به عنوان راهکاری جهت مقابله با بحران آبمورد توجه قرار داد. در این پژوهش، به بررسی جریان و محاسبه تراز خالص آب مجازی کشور از طریق واردات و صادراتمحصولات زراعی بخش کشاورزی پرداخته شد. این پژوهش بر مبنای دادههای واردات و صادرات 17 محصول عمده زراعی بخش کشاورزی در ایران طی سالهای 1390-1385 انجام شد. نتایج نشان میدهد که واردات آب مجازی از14/5میلیاردمترمکعب در سال 1385 به16/77میلیاردمترمکعب در سال 1390 افزایش یافته است، در حالیکه میزان صادرات آب مجازی از0/44میلیاردمترمکعب به0/38میلیاردمترمکعب در سال 1390 کاهش یافته است. همچنین کشور در طی دوره مورد بررسی به طور متوسط15/66میلیارد متر مکعب در سال از منابع آبی خود را ذخیره کردهاست. یافتهها نشان میدهد که طی سالهای مورد بررسی، در ایران تراز تجارت آب مجازی مثبت، و ایران به واردکننده آب مجازی تبدیل گردیده است. از آنجا که در کشور به دلیل توزیع نامناسب بارندگی، نقش قابل ملاحظه بخشکشاورزی در اقتصاد کشور، بهره وری پایین در مصرف آب و ضایعات بالای محصولات کشاورزی از مرحله تولید تا مصرف استفاده کارآمد از مفهوم آب مجازی می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای در بهبود وضعیت موجود داشته و توسعه پایدار این بخش را فراهم کند.

کلیدواژه ها:

آب مجازی ، تراز تجاری ، محصولات کشاورزی ، توسعه ، ایران