اثر توپوگرافی حوضه های آبریز در مقدار تغذیه آبهای زیرزمینی استان تهران

بدون تردید آبهای زیرزمینی دارای کیفیت به مراتب بهتری نسبت به آبهای سطحی جاری در رودخانه ها یا ذخیره شده در سدها می باشد. میزان نفوذ در نقاط مختلف یک حوضه تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله توپوگرافی یا شیب حوضه قرار می گیرد. به منظور نشان دادن روند تغییرات مقادیر نفوذ با توجه به تغییرات شیب اراضی، در منطقه ای با بافت خاک یکنواخت آزمایش های نفوذ در 5 شیب،10، 20، 30، 40 درجه و چهار مکش صفر، 6، 9 و 15 سانتیمتر آب به انجام رسید. تمامی آزمایشات سه بار تکرار گردیدند. نتایج آزمایش های میدانی نشان داد که مقادیر نفوذ تجمعی و سرعت نفوذ با افزایش شیب زمین کاهش می یابد. این نتایج صحت معادله تئوری نفوذ فیلیپ برای زمین های شیب دار را تصدیق نمود. در مرحله بعد نتایج به دست آمده در 12 زیر حوضه آبریز استان تهران مورد استفاده قرار گرفت. در این حوضه ها ارتفاع متوسط نزولات جوی سالیانه 313/4 میلیمتر است که حجم آب ناشی از آن 2981/04 میلیون متر مکعب می باشد. از این حجم آب 717/44 میلیون متر مکعب آن یعنی حدود 24/07 درصد از بارندگی کل به صورت رواناب از دسترس خارج می گردد. با اتخاذ برخی سیاست های آبخیزداری از قبیل تراس بندی می توان حجم عظیمی از رواناب را در داخل خاک نفوذ داده و باعث تغذیه آب های زیرزمینی گردید. برای نمونه اگر با ایجاد تراس بتوان معادل 5 درجه از شیب حوضه ها را کاهش داد می توان هرساله 44/72 میلیون مترمکعب آب اضافی را در خاک نفوذ داده و باعث تغذیه بیشتر آبهای زیر زمینی گردید.

کلیدواژه ها:

نفوذ ، اشباع ، غیر اشباع ، استوانه های مضاعف ، نفوذسنج مکشی ، حوضه آبریز ، منابع آب زیرزمینی