تحلیل منطقهای سیلاب (مطالعهی موردی استان گلستان)

ویژگی هندسی حوضه‌های به لحاظ تأثیر بر رفتار هیدرولوژیکی آن، در مطالعات و برآوردهای سیلاب مورد توجه است. این ویژگی‌ها در حوضه‌های فاقد آمار مهم‌ترین نقش را برآوردهای هیدرولوژیک دارند. گستردگی و تنوع حوضه‌های آبریز کشور به لحاظ شرایط اقلیمی، پوشش گیاهی، خاک و عدم امکان تجهیز همه‌ی آنها به ایستگاه‌های اندازه‌گیری آمار جریان، پیش‌بینی راهکارهایی برای برآوردهای هیدرولوژی در حوضه‌های فاقد آماری به کمک آمار حوضه‌های دارای ایستگاه را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد. یکی از روش‌هایی که می‌توان آمار جریان را به سایر حوضه‌ها تعمیم داد، تعیین همگنی حوضه‌های آبخیز می‌باشد. در این تحقیق با بررسی شرایط جغرافیایی و سال‌های مشترک آماری، تعداد 20 ایستگاه از میان ایستگاه‌های هیدرومتری واقع در حوضه‌های آبریز استان گلستان انتخاب و پارامترهای ژئومورفولوژی ایستگاه‌های مذکور استخراج شدند. سپس با برازش توابع توزیع فراوانی مختلف بر روی داده‌های هر ایستگاه، مناسب‌ترین تابع توزیع احتمال آن محاسبه و دبی‌های حداکثر لحظه‌ای با دوره بازگشت‌های مختلف تعیین گردد. در مرحله‌ی بعد با استفاده از آنالیز خوشه‌ای، حوضه‌های آبریز مورد مطالعه به گروه‌های همگن تقسیم گردیدند. سپس با ایجاد رابطه‌ی همبستگی چند متغیره بین پارامترهای ژئومورفولوژی و دبی حداکثر لحظه‌ای با دوره بازگشت‌های 2، 5 و 10 ساله در هر گروه همگن، روابط منطقه‌ای ارائه شده است. نتایج حاصله نشان می‌دهد برای تعیین همگنی با این روش نیاز به اندازه‌گیری تعداد زیادی از پارامترهای هندسی نیست و متغیر مساحت از عوامل اصلی در تعیین همگنی بوده است.

کلیدواژه ها:

آنالیز خوشه‌ای ، دبی حداکثر لحظه‌ای ، پارامترهای ژئومورفولوژی ، همبستگی چندمتغیره و حوضه آبریز گرگانرود