بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب زیر زمینی بوسیله تحلیلهای زمین آماری و سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعه موردی-دشت قزوین

امروزه آب زیرزمینی در اکثر مناطق جهان از اهمیت بسیار بالایی در جهت تامین آب شیرین برخوردار است. آب‌های زیرزمینی بیشترین نقش را در تامین آب شرب به عهده دارند. افزایش جمعیت و در نتیجه آن افزایش بهره‌برداری از این منابع ارزشمند باعث شده است که نه‌تنها کمیت منابع آب زیرزمینی کاهش یابد، بلکه کیفیت این منابع نیز رو به نامناسب بودن پیش رود. بنابراین، با توجه به محدود بودن منابع آب زیرزمینی، استفاده بهینه از این منابع مورد توجه محققین قرار گرفته است. مهمترین مشکلی که امروزه آب‌های زیرزمینی را تهدید می‌کند، آلوده شدن آن‌ها است. یکی از مهمترین نکات در کنترل و پیشگیری از آلودگی، شناسایی عوامل و منابع آلودگی، مناطق بحرانی آلوده شده و همچنین جهت حرکت آلودگی می‌باشد، تا بتوان به کمک این اطلاعات گام‌های موثری در جهت حفظ و بالا بردن کیفیت آب زیرزمینی انجام داد. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق آبخوان دشت قزوین است. به این منظور ابتدا به شناسایی عوامل کاهش دهنده کیفیت آب‌های سطحی در منطقه پرداخته شد. سپس هدایت الکتریکی آب‌های سطحی جاری در نقاط مختلف اندازه‌گیری شد. آنگاه با استفاده از داده‌های کیفی برداشت شده از 64 حلقه جاه منطقه، مقادیر میزان کلر در هر چاه مورد بررسی قرار گرفت. پس از آن به کمک روش‌های زمین آمار از قبیل روش کریجینگ، IDW، RBF و GPI برای هر ماه بهترین مدل پهنه‌بندی انتخاب شد. روش RBF نسبت به روش‌های درون‌یابی دیگر نتایج برتری داشته است. نقشه‌های پهنه‌بندی آن به کمک نرم‌افزار ArcGIS تهیه گردید. با استفاده از این نقشه‌های پهنه‌بندی، میزان درصد آلودگی آبخوان، محدوده بحرانی آلودگی و همچنین تغییرات و نحوه پیشروی آلودگی در ماه‌های مختلف سال مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج مشخص شد که به طور متوسط در هر ماه، 41/20 درصد از مساحت استان در وضعیت کیفی خوب، 59/45 درصد در وضعیت کیفی متوسط و 01/34 درصد تحت پوشش وضعیت کیفی بد یا ضعیف می‌باشد.

کلیدواژه ها:

آلودگی آب زیرزمینی ، پهنه‌بندی آلودگی ، زمین آمار ، ArcGIS ، آبخوان قزوین.