بررسی کمی و کیفی آب های زیر زمینی دشت اسفدن

از آنجا که آب دارای نقش مهمی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و کیفیت زندگی است و از این حیث ایران به دلیل واقع شدن در منطقه خشک و نیمه‌خشک، در زمره کشورهای بحرانی دنیا است. منطقه مورد مطالعه، محدوده دشت اسفدن واقع در شمال شرق استان خراسان جنوبی با مساحتی بالغ بر 4450 کیلومتر مربع، در حوزه آبریز دق پترگان بین مختصات جغرافیایی ("20 ’11 59) تا ("03 ’03 60) عرض شمالی و ("12 ’12 32) تا ("02 ’06 34) طول شرقی می‌باشد. در این تحقیق از منابع مطالعاتی گوناگونی از جمله، نقشه‌های زمین‌شناسی با مقیاس 1:10000، سطح آب زیرزمینی، عکس‌های هوایی و ماهواره‌ای و داده‌های کیفی و کمی، لوگ چاه‌های حفاری شده، استفاده شده است. پس از ترسیم نقشه‌های هم میزان EC، TDS، C1، SO4 در نرم‌افزار ArcGIS 9.2 با استفاده از این نقشه‌ها تغییرات فاکتورهای فوق و علل آنها مورد بررسی قرار گرفتند و هم‌بستگی بین داده‌های کیفی و زمین‌شناسی مشخص شد. برای تعیین کیفیت منابع آب زیرزمینی از نظر شرب، کشاورزی و مشخص کردن روند تغییرات کیفی آب از دیاگرام‌های ویلکوکس، شولر، استیف و پایپر استفاده شده و در نواحی مختلف کیفیت آب مشخص و پهنه‌بندی شده است. مهم‌ترین عامل تغییر کیفی زمین شناسی، تاثیرات هیدروژئولوژیکی مشخص شد. جهت بررسی کمی آب زیرزمینی هیدروگراف (معرف) واحد ده ساله رسم گردیده و میزان افت مشخص شده است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که علی‌رغم ممنوعه بودن دشت، در طی یک دوره ده ساله به میزان 22,3 متر افت داشته و این مقدار افت باعث کسری مخزن به میزان 97/26- میلیون مترمکعب گشته است که دلیل اصلی آن خشکسالی هفت ساله در منطقه و افزایش چاه‌های آب شرب می‌باشد. عدم مدیریت منابع باعث صدمات جبران‌ناپذیری بر سفره خواهد شد.

کلیدواژه ها:

دشت اسفدن ، هیدروگراف واحد ، نمودارهای کیفی آب ، هیدروژئولوژی ، ArcGIS