مدیریت یکپارچه آب در شبکه های بزرگ آبیاری و زهکشی (مطالعه موردی: شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود گیلان)

مدیریت آب کشاورزی با هدف افزایش بهره وری آب و حفظ امنیت غذایی در تمامی کشورهای در حال توسعه بخصوصکشور ما بعنوان یکی از چالشهای اصلی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی بشمار می آید. این چالش با توجه به شرایط تغییراقلیم و وقوع خشکسالی های متناوب اخیر و همچنین توسعه مناطق بالادست حوضه های آبریز، در صورت عدم توجه به آن،پیامدهای ناگواری در اراضی پایین دست به ارمغان خواهد آورد. شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود با مساحت حدود 200 هزارهکتار بعنوان یکی از بزرگترین شبکه های آبیاری و زهکشی کشور می باشد که بیش از 90 درصد وسعت اراضی این شبکه بهکشت محصول استراتژیک برنج اختصاص داده شده است. عوامل ی ا ز قبی ل توسعه اراضی کشاورزی در نواحی بالادست،وقوع خشکسالی های اخیر و تغییر اقلیم، افزایش تقاضا در سایر بخشهای مصرف آب، محدودیت منابع آب، عدم توسعه کاملشبکه آبیاری مذکور بعد از گذشت بیش از 40 سال از بهره برداری آن و ... از یک سو و از سوی دیگر لزوم حفظ جایگاه محصولاستراتژیک برنج در امنیت غذایی جمعیت در حال رشد کشور، ارتقاء درآمد بهره برداران از فعالیتهای کشاورزی، باعث وقوعچالشهای فراوانی در مدیریت آب این شبکه بزرگ آبیاری و زهکشی کشور شده است. به منظور بهره گیری از تمامی ظرفیتهایمحدوده شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود گیلان که برخی از آنها در کشور منحصربفرد می باشد، توجه ویژه به مدیریت صحیح و توامان عرضه و تقاضای آب کشاورزی و مدیریت یکپارچه منابع آب (IWRM) در محدوده این شبکه آبیاری با هدف بیشینه کردن بهره وری آب در این اراضی را اجتناب ناپذیر نموده است. در این مقاله با بهره گیری از نتایج مطالعات انجام شده در این محدوده، ضمن بررسی نقاط ضعف، قوت، تهدید ها و فرصتهای مدیریت منابع و مصارف آب کشاورزی شبکه آبیاری سفیدرود اقدام به ارائه مدل مفهومی مدیریت عرضه و تقاضای آب در شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود گردیده و الزامات استقرار این سیستم مدیریت در قالب راهکارها و اقدامات سازه ای و غیر سازه ای پیشنهادی جهت نیل به مدیریت پایدار آب این شبکه بزرگ و ارزشمند کشور و رفع چالشها و مشکلات آن گردیده است.

کلیدواژه ها:

شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود ، خشکسالی ، تغییر اقلیم ، مدیریت عرضه و تقاضا ، امنیت غذایی ، راه کارها ، نقاط ضعف و قوت ، تهدید ها و فرصت