بررسی نقش مشارکت حوزه های آبریز در شدت سیل خیزی با استفاده از مدل HEC_HMS مطالعه موردی حوزه توتکابن گیلان

سیل یکی از بلایای طبیعی میباشد که بسیاری از مناطق کشور را تحت تاثیر قرار میدهد و باعث به وجود آمدن خسارات بسیاری میگردد. به همین دلیل شناسایی اصولی مناطقی که پتانسیل تولید سیل را دارند یکی از اقدامات بسیار مهم در کاهش خسارات ناشی از سیل میباشد. در این پژوهش نقش روندیابی سیل در تفکیک و شناسایی مناطق سیل خیز پس از برآورد دبی زیر حوزه ها در آبراهه های اصلی تا خروجی کل حوزه مورد بررسی قرار گرفت.بدین منظور حوزه آبریز توتکابن به مساحت 437.1 کیلومتر مربع در استان گیلان به 7 زیر حوزه تقسیم گردید و با نرم افزار HEC-HMS مورد مطالعه قرار گرفت. حوزه در مدل HEC-HMS که شامل زیر حوزه ها، روندیابی و خروجی حوزه میباشد طراحی شد. با استفاده از نرم افزار مدلسازی HEC-HMS و روشهای سازمان حفاظت خاک امریکا SCS حوزه برای 3 سیلاب ثبت شده شبیه سازی گردید و سپس واسنجی و صحت سنجی گردید. پس از این مرحله با استفاده از روش حذف انفرادی زیر حوزه هیدروگراف سیل متناظر با بارش برای هر کدام از زیر حوزه ها محاسبه شد و سپس با حذف متوالی زیر حوزه ها میزان تاثیر هر کدام از آنها در تولید سیل خروجی بدست آمد. سپس زیر حوزه ها به ترتیب میزان تاثیر آنها در سیل خروجی اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد که میزان مشارکت زیر حوزه ها فقط متناسب با مساحت و دبی خروجی حوزه نمیباشد و عوامل دیگری از جمله موقعیت مکانی زیر حوزه ها، نقش روندیابی در رودخانه اصلی، فاصله تا خروجی، شماره منحنی زیر حوزه ها و میزان بارش دریافتی هر زیر حوزه نقش بسزایی در سیل خیز بودن زیر حوزه دارند.

کلیدواژه ها:

پتانسیل سیل خیزی ، روش SCS ، HEC-HMS ، حوزه توتکابن گیلان