مروری بر مفهوم آمایش سرزمین و جایگاه و نقش آن در منطقه

پیشینه توجه به ویژگیهای منطقه ای و ملی به مدیریت آمایش سرزمین در برنامه ریزیهای توسعه، از دو زاویه دیرینگی و تازگی برخودار است، از آن جهت دیرینه است که به زمان حضور انسان در پهنه زمین و تعریف سرزمین و کنجکاوی نسبت به حیات باز میگردد و تازگی آن مربوط به 011 سال اخیر است که عمدتا در نیمه سده اخیر و بعد از جنگ جهانی دوم و با مطالعات فرانسویها آغاز گردید. در نظام برنامهریزی ایران آمایش سرزمین و سابقه تهیه و تدوین آن به سالهای قبل از انقلاب برمیگردد که نشاندهنده جایگاه و اهمیت آمایش سرزمین در نظام برنامهریزی کشور است. بنا به ضرورتهای فضایی کشور مرحله جدید مطالعات آمایش در کشور از سال 64 شروع و در حال حاضر در مرحله تهیه و تدوین نهایی میباشد. این مطالعات بعنوان سند بالادست اسناد توسعه کشور، الگوی تهیه و تدوین برنامههای توسعه 5 ساله و سایر برنامههای توسعه کشور خواهد بود و در کنار سایر برنامهریزیهای اقتصادی میتواند پاسخگوی بسیاری از مشکلات و کمبودهای جامعه باشد. قانون نیز دولت را مکلف کرده به منظور توزیع متناسب جمعیت و فعالیتها در پهنه سرزمین با هدف استفاده کارآمداز قابلیتهای کشور، سند ملی آمایش را تهیه و به مرحله اجرا در آورد. نظام برنامهریزی کشور با توجه به بیش از نیم قرن قدمت آن تحولات گوناگونی را تجربه کرده است. به بیان دیگر در هر برهه از زمان با توجه به انتظارات و نیازهای نظام اجرایی و برنامهریزی کشور، ساختار و محتوایی متناسب با آن را جستجو کرده است. این روند به ظهور رویکردهای بدیل در بدنه برنامهریزی کشور انجامیده است که بعضاً به طور همزمان در کنار یکدیگر توسعه یافتهاند. تعدد جریانهای متعارف برنامهریزی در کشور و ایراداتی که به هریک از آنها به شکل منفرد وارد شده است و نیز مشکلاتی که در هماهنگی این جریانها وجود دارد، ضرورت اتکا به یک شیوه برنامهریزی جامع مبتنی بر آمایش سرزمین در توسعه کشور را اجتنابناپذیر ساخته است.

کلیدواژه ها:

آمایش سرزمین ، برنامهریزی ، برنامهریزی منطقهای