تاثیر برداشت مصالح رودخانه ای بر کاهش تراز بستر رودخانه بالارود

برداشت بی رویه مصالح رودخانه ای بدون رعایت ضوابط و قوانین موجود از یک طرف و عدم انجام مطالعات شناسایی نقاط دارای پتانسیل برداشت مصالح رودخانه ای از طرف دیگر موجب گردیده تا هر ساله در نقاط مختلف کشور شاهد تغییرات نامناسب در ساختار مورفولوژیکی رودخانه ها و تخریب سازه های هیدرولیکی متقاطع یا موازی با رودخانه ها باشیم. برداشت مصالح رودخانه ای علاوه بر تغییر هندسه ابراه و تغییر ضرایب جریان، بر پارامترهای هیدرولیک جریان و رسوب نیز تأثیر می گذارد و به دلیل یکپارچگی سیستم رودخانه این اثرات منحصر به منطقه برداشت نبوده بلکه کیلومترها بالادست و پایین دست این نقاط را متأثر می نماید. تهدید سیفون معکوس بالا رود و کاهش تراز بستر رودخانه بالا رود در محدوده جنوب شهرستان اندیمشک در استان خوزستان از این جمله می باشد. تا کنون مطالعات گوناگونی به منظور بررسی اثرات برداشت مصالح رودخانه ای بر پایه های پل ها صورت گرفته ولیکن به بررسی اثرات گودال های برداشت بر سازه های مدفون کمتر پرداخته شده است به طوری که در نشریه 336 راهنمای برداشت مصالح رودخانه ای تنها به رعایت فاصله ایمنی لازم از سازه های مدفون اشاره شده و فاصله مجازی را در این خصوص توصیه ننموده است. در این مطالعات سعی گردیده با توجه به روش های تجربی متعدد ارائه شده جهت تعیین بار بستر و ظرفیت حمل رسوبات در رودخانه ها، توسط مدل Mike11 شرایط هیدرولیکی رودخانه بالا رود در محدوده سیفون معکوس برای مدل کالیبره و تأثیرات گودال های موجود و فرضی بر تغییرات تراز بستر در مجاورت سیفون بررسی گردید. طبق نتایج فاله مجاز برداشت مصالح رودخانه ای از بالادست سیفون 700 متر با حداکثر حجم مجاز 80000 متر مکعب و در پایین دست 1000 متر با حداکثر حجم مجاز برداشت 20000 متر مکعب نتیجه گردید.

کلیدواژه ها:

سیفون معکوس ، رودخانه بالا رود ، برداشت مصالح رودخانه ای ، مدل Mike11 ، کاهش تراز بستر ، انتقال رسوب