توسعه نرم افزاری مدل های یکپارچه منابع آب حوضه به منظور تحلیل منطقه ای خشکسالی هیدرولوژیکی

در سالیان اخیر ضرورت انجام مدیریت بهینه منابع آب ، برای کشورهایی که با سیلا بها و خشکسالی های شدید مواجه شده اند، بیش از پیش آشکار گردیده است، بطوری که مطالعه ی تحقیقات انجام شده در مدیریت منابع آب، نشان دهنده ی توجه روز افزون این کشورها به تولید علم و ابزار مقتضی در این زمینه است. مدل های رایانه ای برنامه ریزی و مدیریت منابع آب نقش بسزائی را در تسهیل دسترسی به هدف نهایی، یعنی مدیریت یکپارچه منابع آب، ایفا می نمایند. استفاده از مد ل های رایانه ای، امکان اعمال فرضیات متعدد را در شبیه سازی های هیدرولوژیکی فراهم ساخته و نظارت و نتیجه گیری از آنها را بسیار آسان می کند، و البته درکنار این مزیت های برجسته، مدیریت و پردازش آنها دقیق تر، کامل تر و با سرعت بالاتری صورت می پذیرد. یکی از قدیمی ترین و شناخته شده ترین مدل های رایانه ای که امروزه نیز مورد توجه بسیاری از کشورها از جمله ایران قرار دارد، مدل برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه رودخانه ایMODSIMاست که در سال 1978 در دانشگاه ایالت کلرادو ارائه گردید و تاکنون به طور مستمر تحت توسعه قرار داشته است. این مدل برخلاف بسیاری از مدل های متداول تجاری، به دلیل دسترسی رایگان، امکان توسعه در داخل نرم افزار و همینطور دسترسی به بسیاری از کلاس های اشیاء و پارامترهای کلیدی(بدلیل طراحی مدل تحت چارچوبNET Frameworkبسیار مورد توجه قرار دارد.برای تحلیل خشکسالی تاکنون شاخص ها و پارامترهای متعددی ارائه شده اند که هرکدام به یکی از انواع خشکسالی(اقلیمی، هواشناسی، هیدرولوژیکی، کشاورزی) می پردازند؛ در این بین شاخص تأمین آب سطحی Surface WaterSupply Index از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در تحقیقات بسیاری مورد استفاده قرار گرفته است. اما این شاخص دو نارسائی قابل توجه دارد که عبارتند از استفاده آبدهی طبیعی و عدم درنظر گرفتن تقاضا در محاسبه شاخص. در اینتحقیق بر اساس نیاز کشور در زمینه ی تحلیل و بررسی خشکسالی، نرم افزاری ارائه گردیده که بصورت Stand-alone درمحیط سیستم های عامل ویندوز مایکروسافت قابل نصب و اجرا بوده و با بهره گیری از موتور عملگر مدلMODSIM قادر بهمحاسبه ی شاخصSWSI اصلاح شده بصورت منطقه ای می باشد. بدین ترتیب شاخصSWSIبصورت بدون بعد محاسبه شده و علاوه بر ترفیع نارسائی های مذکور، نقش تنظیم مخازن را نیز در نظر می گیرد. مدل توسعه داده شده برای منطقه گرگا نرود-قر هسو بکار گرفته شد و نتایج حاصل، کارائی مدل را در ارائه وضعیت واقعی خشکسالی ثابت نمود

کلیدواژه ها:

مدل سازی یکپارچه منابع آب ، تحلیل خشکسالی ، خشکسالی هیدرولوژیکی ، توسعه نرم افزاری