تدقیق گسله های فعال در محیط های شهری به عنوان ابزار دقیق برای مدیریت ریسک

بسیاری از شهرهای ایران دارای سابقه زمین لرزه های تاریخی هستند و بیانگر این واقعیت هستند که تکرار زمین لرزه در این مناطق حتمی است. بازتاب این واقعیت را می توان از دیدگاه زمین شناسی به شکل گسله هایی دید که سازند های آبرفتی را متاثر می کنند. از این رو لازم است برای کار بری هایی چون توسعه و حفاظت از جان و مال مردم در محیط های شهری با مقیاس های مناسب (1:2000) مکان هندسی این گسله ها با دقت همین مقیاس به نقشه دربیایند. دست یابی به این اطلاعات از نخستین داده هایی است که می تواند در برنامه ریزی های شهری و مدیریت خطراتی چون زمین لرزه، فرونشست و رانش زمین به کارگرفته شود. با رشد روز افزون شهرهای بزرگی چون تهران و پوشیده شدن عوارض با ساختمان ها و تاسیسات شهری پی گیری گسله ها در محیط های شهری که به طور عمومی بر روی آبرفت های جوان ساخته شده اند کار دشواری است. از این رو می باید از قدیمی ترین عکس های هوایی کمک گرفت که دارای کمترین دست خوردگی و دخالت انسانی باشد. این عکس ها برای پهنه ی ایران در سال 1334 تهیه شده است و دارای کمترین دخالت انسانی است. کار با این عکس ها با مشکل اعوجاج روبروست و برای تصحیح هندسی آنها به شکل سنتی لازم به داشتن اطلاعات پرواز و مشخصات عدسی دوربین مربوطه است. تدقیق گسله های شهر تهران در سازمان مدیریت بحران شهر تهران از سال 1385 آغاز شده است.برای این کار نخست عکس های هوایی سال 1334 به صورت نرم افزاری تصحیح هندسی شدند و در گام بعدی مکان قنات های تهران به نقشه در آمدند. با مقایسه مکان جغرافیایی دهانه های این قنات ها و نقشه آنها مشخص شد که این تصحیح دارای خطای تا 10 متر است. با در دست داشتن موزاییک عکس های هوایی با چنین دقتی گسله ها ترسیم و بر روی نقشه های شهری در مقیاس 1:2000 منتقل شدند. مرحله نهایی تدقیق این گسله ها به یاری گود برداری ها، برش های ایجاد شده در بزرگراه ها و پیمایش های میدانی تایید و تدقیق شدند. تدقیق گسله های شهری به طور مشخص تابعی از یافته های جدید است که در گود برداری ها و کارهای عمرانی شهری آشکار می شوند. از این رو تهیه نقشه گسله ها و مخاطرات زمین پروژه ای نیست که یک بار برای همیشه انجام و به عنوان پایان یافته تلقی شود. امید است که سایر شهرهای لرزه خیز ایران با تکیه بر تجربه انجام شده در سازمان مدیریت بحران شهر تهران مبادرت به تهیه چنین اطلاعات شهری کنند.

کلیدواژه ها:

تصحیح هندسی ، اعوجاج ، آبرفت های جوان ، عکس های هوایی ، کمترین دست خوردگی و دخالت انسانی