تحلیل و بررسی مضامین نقوش کاشیکاری شده ابنیه عصر قاجار شیراز

یکی از صنایع و هنر هایی کهن و شناخته شده ایران که حداقل پیشینه تاریخی آن به قبل از اسلام بر می گردد، کاشی کاری است. این هنر در طول دوران اسلامی و مخصوصاً از قرن پنجم هجری به بعد در ایران رشد بسیاری پیدا کرد. از این زمان تا اواسط دوره صفویه مضامین به کار رفته در کاشی ها عمدتاً شامل نقوش سنتی ایرانی بوده، اما از این زمان به بعد و مخصوصاً در طول دوره قاجاریه در کنار کاربرد نقوش سنتی مضامین هنر اروپائی نیز وارد هنر کاشی کاری شد. بدین سبب یکی از اهداف این پژوهش آن است که ضمن بررسی بنا های کاشی کاری شده دوره قاجاریه، به بررسی میزان تأثیر گذاری این هنر از مضامین هنر غربی، بپردازد. اما به سبب گستردگی و فراوانی ابنیه دوره قاجاریه شهر شیراز به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. در این شهر 13 بنای قاجاری با کاربری های مختلف مذهبی یا غیر مذهبی انتخاب شد که در آنها از تزئینات کاشی کاری استفاده شده بود. کاشی کاری های این ابنیه شامل انواع معقلی و هفت رنگ بوده و شامل انواع نقوش هندسی، گیاهی، جانوری، انسانی و اساطیری می شود. بیشتر نقوش به کار رفته در این ابنیه مضامینی ملی، مذهبی و سنتی دارند، اما مضامینی با الهام گیری از هنر اروپائی مثل تصاویر تعدادی بنای کاخ مانند یا تصاویر زنان بی حجاب، نیز در میان این نقوش دیده می شود که عمدتاً در بنا های خانه های مسکونی و کاخ ها دیده می شود. بیشتر مباحث این پژوهش حاصل مطالعات و بررسی های میدانی و سپس کتابخانه ای است

کلیدواژه ها:

کاشی کاری ، دوره قاجاریه ، شیراز ، هنر اروپائی